Καθώς η αβεβαιότητα και ο πληθωρισμός προκαλούν τους κεντρικούς τραπεζίτες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, οι διαρθρωτικές αλλαγές αποτελούν νέο «πεδίο μάχης».
Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι Financial Times, στο οικονομικό συμπόσιο του Jackson Hole, οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν είχαν αυταπάτες για τον πληθωρισμό. Η απειλή του παραμένει και οι προοπτικές περιπλέκονται από τις διαρθρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία. Κανονικά, το τελευταίο επιχείρημα είναι εύκολο να καταρριφθεί, επειδή οι αξιωματούχοι πάντα παραπονιούνται ότι η περίοδος θητείας τους χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστη αβεβαιότητα. Το 2023, όμως, υπάρχει μια δόση αλήθειας. Πιο συγκεκριμένα, πέντε σημαντικές αλλαγές συμβαίνουν στην παγκόσμια οικονομία αυτή τη στιγμή.
Ο πληθωρισμός
Το πρώτο και πιο άμεσο είναι η απαραίτητη προσαρμογή της πολιτικής από τη μείωση του πληθωρισμού έως τη διατήρησή του υπό έλεγχο. Ο ρυθμός αύξησης των τιμών έχει επιβραδυνθεί απότομα στις ΗΠΑ και μετριάζεται στην Ευρώπη, αλλά ο πρόεδρος της Federal Reserve και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ήταν ξεκάθαροι ότι είναι πολύ νωρίς για πανηγύρια.
Η εγχώρια ζήτηση στις ΗΠΑ εκπλήσσει τους πάντες για τη δύναμή της, η οποία είναι πιθανό να διατηρήσει τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα, εάν συνεχιστεί όταν η ανεργία πλησιάσει τα ιστορικά χαμηλά. Στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, αλλά οι τιμές – ειδικά σε προορισμούς διακοπών – και οι μισθοί εξακολουθούν να ανεβαίνουν, αυξάνοντας την προοπτική παρατεταμένου στασιμοπληθωρισμού.
Σύμφωνα με τους FT, και οι δύο οικονομίες θα χρειαστούν χρόνο για να προσαρμοστούν στον χαμηλό πληθωρισμό και στους βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτό θα απαιτήσει υψηλότερα επιτόκια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έως ότου οι πληθωριστικές πιέσεις σταδιακά «σβήσουν».
Το δεύτερο «καμπανάκι»
Βέβαια, το να κρίνουμε πότε θα μειωθεί ο κίνδυνος του πληθωρισμού είναι ακόμη πιο δύσκολο, επειδή η δεύτερη σημαντική αλλαγή στην παγκόσμια οικονομία είναι ότι οι συνθήκες προσφοράς δεν είναι καθόλου σταθερές.
Θα πούμε το λάδι... λαδάκι και το ψωμί... ψωμάκι! Νέες αυξήσεις από Σεπτέμβριο -Στα 130 ευρώ ένας τενεκές λάδι στην Αχαΐα
Οι εποχές που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούσαν να κατανοήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις έχουν παρέλθει εδώ και πολύ καιρό, δημιουργώντας τις καλύτερες διαθέσιμες ενδείξεις ζήτησης και συγκρίνοντάς τις με έναν σταθερό ετήσιο ρυθμό βιώσιμης ανάπτυξης. Η πανδημία και η ενεργειακή κρίση των τελευταίων τριών ετών έχουν κάνει αυτές τις αναλύσεις περιττές.
Αντίθετα, η οικονομική ανάλυση πρέπει να περιλαμβάνει ακραίες μετατοπίσεις της προσφοράς που κυμαίνονται από lockdown και ρωγμές στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού έως ενεργειακά ζητήματα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ακόμη και στην αγορά εργασίας, οι τάσεις είναι πολύ δύσκολο να αξιολογηθούν.
Σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας πολλές χώρες έχουν δει μεγάλες βελτιώσεις στη διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού, αλλά αυτές δεν είναι καθολικές, ενώ η απροθυμία για εργασία είναι ακόμα εμφανής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Τράπεζα της Αγγλίας αντιμετωπίζει το πιο δύσκολο συμβιβασμό, έχοντας να αντιμετωπίσει προβλήματα εφοδιασμού που κυμαίνονται από μια επίμονη έλλειψη επιχειρηματικών επενδύσεων από το Brexit και μια ενεργειακή κρίση. Η BoE δεν μπορεί να διορθώσει αυτά τα προβλήματα με τη νομισματική πολιτική, αλλά πρέπει να διασφαλίσει ότι η ζήτηση περιορίζεται επαρκώς ώστε να συμπιέζει περισσότερο τον πληθωρισμό.
Ο αμερικανικός προϋπολογισμός
Εάν η Τράπεζα της Αγγλίας έχει τα πιο πιεστικά προβλήματα με την περιορισμένη προσφορά, η τρίτη αλλαγή σχετίζεται με τα δημόσια οικονομικά και ισχύει πιο δυναμικά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Με απλά λόγια, η Fed πρέπει να αντιμετωπίσει την απροθυμία της αμερικανικής πολιτικής να επιδείξει οποιονδήποτε περιορισμό στον προϋπολογισμό της.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου υπολογίζει ότι το έλλειμμα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού είναι υπερδιπλάσιο από αυτό της ίδιας περιόδου πέρυσι. Οι εισπράξεις μειώθηκαν κατά 10%, ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ είναι περίπου 7% υψηλότερο από το 2022. Σε σύγκριση με πριν από μια δεκαετία, η οικονομία των ΗΠΑ έχει μετακινηθεί από μια σχετικά σφιχτή δημοσιονομική πολίτική και αθρόα ρευστότητα σε ένα καθεστώς χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής και σε περιορισμένη ρευστότητα . Τα ευρωπαϊκά έθνη αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις που καθιστούν πολύ πιθανό μια παρόμοια αλλαγή να εξαπλωθεί.
Ο «φάκελος» Ινδία
Στο ίδιο πλαίσιο, η τέταρτη αλλαγή αφορά σε μια απαίτηση να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στις οικονομικές προοπτικές της Ινδίας. Για χρόνια, η οικονομία της Κίνας μαζί με χώρες υψηλού εισοδήματος κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία, επειδή παράγουν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες από οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Αυτές οι μέρες πλησιάζουν στο τέλος τους. Αν και η οικονομία της Κίνας είναι υπερδιπλάσια από την Ινδίας, αναφορικά με την αγοραστική δύναμη, ο υποκείμενος ρυθμός ανάπτυξής της επιβραδύνεται γρήγορα.
Η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης
Η κίνηση του Νέου Δελχί προς την κορυφή του «πίνακα» υπογραμμίζει την τελική παγκόσμια οικονομική αλλαγή. Η Ινδία βιώνει ταχεία επέκταση, ωστόσο η αύξηση της παραγωγικότητας έχει επιβραδυνθεί, οι χώρες δημιουργούν φραγμούς στο εμπόριο και προωθούν την ανθεκτικότητα έναντι της αποτελεσματικότητας. Πλέον, η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί.
