Πεζόδρομους, ποδηλατόδρομους και διαπλατύνσεις πεζοδρομίων, οδούς ήπιας κυκλοφορίας και οδούς περιορισμένης κυκλοφορίας, συνολικού μήκους περί τα 43 χιλιόμετρα περιλαμβάνει το νέο «ενιαίο δίκτυο βιώσιμης κινητικότητας» στο κέντρο της Αθήνας, όπως προβλέπει το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που ετοιμάζει ο δήμος. Στόχος του δικτύου είναι να ενοποιήσει αποσπασματικές υποδομές (όπως οι πεζόδρομοι), που υφίστανται σήμερα, και να φέρει μια συνολική θεώρηση για την αύξηση του δημόσιου χώρου. Είναι προφανές ότι όλα κινούνται γύρω από την υποστήριξη των επιλογών του δήμου για τον «Μεγάλο Περίπατο» και δευτερευόντως γύρω από το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, που εκπονείται εδώ και αρκετά χρόνια αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ένα πολύ ενδιαφέρον για τους κατοίκους, εργαζομένους και επισκέπτες στο κέντρο αφορά το πώς το σχέδιο προτείνει να τροποποιηθεί το δίκτυο των πεζοδρόμων. Όπως επισημαίνεται στη μελέτη του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), στην Αθήνα σήμερα υπάρχουν 19,3 χλμ. πεζοδρόμων των οποίων περίπου το 50% έχει θεσμοθετηθεί στη δεκαετία του 1970 (Πλάκα), ένα 10% στη δεκαετία του 1980, 20% στη δεκαετία του 1990 και 20% από το 2000 και μετά. «Οπως φαίνεται, παρά το μεγάλο πλήθος των πεζοδρόμων, οι διαχρονικές περίοδοι θεσμοθέτησής τους έχουν ως συνέπεια «ελλείποντες κρίκους» που δεν επιτρέπουν τη συνεχή και ασφαλή ροή πεζών», αναφέρει η μελέτη, επισημαίνοντας ότι βασική αρχή της παρέμβασης θα είναι η σύνδεση των «αποσπασματικών» χωρικά πεζοδρόμων, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια σε μορφή δικτύου μεταξύ των θεσμοθετημένων πεζοδρόμων και του δικτύου πεζοδρόμων με τους άξονες του «Μεγάλου Περιπάτου». 

Ετσι το ΕΠΣ προτείνει να υλοποιηθούν ακόμα 2,4 χλμ. πεζοδρόμων που έχουν μεν θεσμοθετηθεί αλλά δεν έχουν κατασκευαστεί και σε αυτούς να προστεθεί 1,3 χλμ. ακόμα.Αναλυτικά οι προτάσεις ανά περιοχή:

• Μοναστηράκι – Πλάκα. Στην περιοχή υφίσταται ένα εκτενές δίκτυο πεζοδρομήσεων (8,8 χλμ.), το οποίο προτείνεται να επεκταθεί με 1,1 χλμ. πεζοδρομήσεων που έχουν εγκριθεί αλλά δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί (Αιόλου, Αρετούσας, Βάκχου, Διόσκουρων, Επαμεινώνδα, Θεωρίας, Θόλου, Θρασύλλου, Κλάδου, Μητρώου, Πανός, Πελοπίδα, Πολυγνώτου, Πρυτανείου, Υπερείδου). Επίσης, να πεζοδρομηθούν σε όλο το μήκους τους οι οδοί Αισχύνου και Φρυνίχου (150 μέτρα). 
• Ζάππειο – Στάδιο – Ρηγίλλης. Προτείνεται η πεζοδρόμηση του συνόλου της λεωφόρου Βασιλίσσης Ολγας (700 μέτρα), καθώς και η πεζοδρόμηση της οδού Αγρας (από Τσικλητήρα έως Ζάππα, 180 μ.). Στην περιοχή υπάρχουν ήδη πεζόδρομοι μήκους 418 μ. (οδοί Αγρας, Νικηφόρου, Κλειτομάχου, Τριβωνιανού). 
• Κολωνάκι – Εξάρχεια – Νεάπολη. Στην περιοχή υφίστανται ορισμένοι από τους πιο γνωστούς πεζόδρομους του κέντρου (Βαλαωρίτου, Βουκουρεστίου, Ζαλοκώστα, Θεμιστοκλέους, Μαυροκορδάτου, Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄), συνολικού μήκους 815 μέτρων. Προτείνεται να πεζοδρομηθεί η οδός Κωστή Παλαμά, από την Ιπποκράτους έως τη Σίνα (230 μ.).
• Μουσείο. Οι υφιστάμενοι πεζόδρομοι (Γαμβέτα, Γλάδστωνος, Δώρου, Πλ. Κάνιγγος, Κατακουζηνού, Κλεισόβης, Πολυτεχνείου, Σατωβριάνδου, Τοσίτσα) έχουν μήκος περί το 1,1 χλμ. Προτείνεται να πεζοδρομηθεί η σημερινή δεξιά στροφή από Πατησίων προς τη λεωφόρο Αλεξάνδρας (50 μέτρα), η πεζοδρόμηση της οδού Αβέρωφ (από Πατησίων έως Μάρνης, 80 μ.) και της οδού Κουντουριώτου (μεταξύ Μπουμπουλίνας και Ζαΐμη, 25 μ.).
• Εμπορικό Τρίγωνο. Η περιοχή έχει ένα μεγάλο δίκτυο πεζοδρόμων (4,4 χλμ). Προτείνεται να υλοποιηθούν και οι πεζόδρομοι εκείνοι που έχουν ήδη εγκριθεί αλλά δεν έχουν κατασκευαστεί: οδοί Περικλέους, Αθηναΐδος (μεταξύ των οδών Βουλής και Αθηνάς, 250 μ.), Λέκκα, Πραξιτέλους (μεταξύ των οδών Περικλέους και Ευριπίδου, 190 μ.), Αγίας Ειρήνης, Ανθιμου Γαζή, Καρ. Σερβίας, Παπαρηγοπούλου, Πλ.Καρύτση (210 μ.). 
• Ψυρρή,  Κουμουνδούρου, Γεράνι. Στους υφιστάμενους πεζόδρομους (Αγίων Αναργύρων, Αισώπου, Αριστογείτονος, Αρμοδίου, Αυλητών, Ευβούλου, Ευπολίδος, Κρατίνου, Λουκά Νίκα, Μελιδόνη, Πλ. Ελεύθερίας, Πλ. Αγίων Αναργύρων, Πλ. Αγ. Ασωμάτων, Πλ. Ηρώων, Πλ. Χριστοκοπίδου), συνολικού μήκους 1,2 χλμ., να προστεθούν οι μη υλοποιημένοι πεζόδρομοι: Αρίωνος, Αισχύλου, Αριστοφάνους, Διπλάρη, Θεάτρου, Καλ. Σαμουήλ, Μελανθίου, Μελιδόνη, Πλ. Θεάτρου, Σαλαμίνος και Ψαρομηλίγκου, συνολικού μήκους 600 μέτρων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τρεις πεζόδρομοι προτείνεται να αποχαρακτηριστούν, ολόκληροι ή τμηματικά. Πρόκειται για:

• Την οδό Βουλής στο Σύνταγμα, από την οδό Καρ. Σερβίας έως την οδό Κολοκοτρώνη (85 μέτρα). Στο τμήμα αυτό θα επιτραπεί κανονικά η κίνηση οχημάτων.
• Τις οδούς Λυκούργου και Γ. Σταύρου, σε μήκος 105 και 95 μ. αντίστοιχα, που θα μετατραπούν σε  οδούς περιορισμένης κυκλοφορίας οχημάτων. Οι δύο οδοί βρίσκονται κοντά στην πλατεία Κοτζιά. 

Πεζοδρόμια

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο περιλαμβάνει και επεμβάσεις στο μήκος των πεζοδρομίων, αλλά και στην αισθητική τους εικόνα (με προσθήκη πρασίνου). Πιο συγκεκριμένα: 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

• Προς διαπλάτυνση προτείνονται τα πεζοδρόμια των οδών Τοσίτσα (Μουσείο), Κριεζώτου (κέντρο), Μητροπόλεως και Μάρκου Αυρηλίου (Μοναστηράκι/Πλάκα), Αιόλου (Εμπορικό Τρίγωνο), Αγίων Ασωμάτων (Ψυρρή). 
• Προς αναβάθμιση τα πεζοδρόμια των οδών Αμερικής, Βησσαρίωνος, Εμμ. Μπενάκη, Ιπποκράτους, Ομήρου, Σίνα, Χαρ. Τρικούπη (Κολωνάκι/Εξάρχεια), Αιόλου, Αμερικής, Αρσάκη, Εδουάρδου Λω, Εμμ. Μπενάκη, Ομήρου, Πεζμαζόγλου (Εμπορικό Τρίγωνο) και Ευριπίδου (Γεράνι).

Επίσης, σε οδούς ήπιας κυκλοφορίας προτείνεται να μετατραπούν οι οδοί Βρυσακίου (Μοναστηράκι/Πλάκα), Αγίων Αναργυρων, Αγίας Θέκλας, Διπύλου, Καραϊσκάκη, Μικώνος, Πιττάκη, Τάκη (Ψυρρή/Κουμουνδρούρου/Γεράνι) και Ευφορίωνος (Ζάππειο/Ρηγίλλης). Το ΕΠΣ εισάγει και το μοντέλο των «οδών περιορισμένης κυκλοφορίας οχημάτων» για όλη την Πλάκα και τις οδούς περιμετρικά του εμπορικού τριγώνου.

Δύο σοβαρά ζητήματα

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο είναι ένα μοντέλο επίλυσης πολεοδομικών ζητημάτων που δημιουργήθηκε πριν από λίγα χρόνια. Πρόκειται για ένα σχέδιο-ομπρέλα, που αφορά ένα τμήμα ενός ή περισσότερων δήμων και θέλει να λύσει γρήγορα κάποιο σοβαρό ζήτημα που δεν πρέπει να καθυστερήσει. Στην περίπτωση του Δήμου Αθηναίων, τα πράγματα έγιναν λίγο… ανάποδα, καθώς το ΕΠΣ εμφανίστηκε μετά τα σχέδια του δήμου για τον «Μεγάλο Περίπατο». Με τον τρόπο αυτό έδωσαν την αίσθηση ότι το πολεοδομικό σχέδιο και οι παρεμβάσεις (πεζοδρομήσεις κ.λπ.) του έρχονται για να «νομιμοποιήσουν» (δηλαδή να αιτιολογήσουν) τις επιλογές του δήμου για τον «Μεγάλο Περίπατο». Το ΕΠΣ του δήμου βρίσκεται στα τελικά στάδια επεξεργασίας του. Δύο είναι τα ζητήματα που πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα:

• Το σχέδιο ασχολείται με τη βιώσιμη κινητικότητα, ωστόσο δείχνει να αγνοεί τη διασφάλιση της πολυλειτουργικότητας («μπλέξιμο» των χρήσεων) και της προσβασιμότητας για όλους στο κέντρο. Την ανάγκη τα τρία αυτά στοιχεία να συμπλεύσουν υπέδειξε και η επιτροπή ειδικών που συγκρότησε ο Δήμος Αθηναίων.
• Επαρκής δημόσια διαβούλευση, η οποία να είναι πραγματικά ανοιχτή (δηλαδή να μην είναι προαποφασισμένο το σύνολο του σχεδίου παρέμβασης).

Σημεία ελέγχου οχημάτων 

Μια σαφέστερη εικόνα των ρυθμίσεων που θα ισχύσουν στην Πλάκα και στο Εμπορικό Τρίγωνο δίνει το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Οπως έχει ήδη γίνει γνωστό, στις δύο περιοχές θα επιτρέπονται μόνο τα Ι.Χ. των μόνιμων κατοίκων και των εξυπηρετήσεων αυτών. Θα υπάρχουν όμως κάποιες ελεύθερες δίοδοι για τα οχήματα των επισκεπτών. Πιο συγκεκριμένα, ορίζονται ως Περιοχές Περιορισμένης Κυκλοφορίας Οχημάτων: 

• • Η περιοχή του Εμπορικού Τριγώνου της Αθήνας, που περικλείεται από τις οδούς Αθηνάς – Πλατεία Ομονοίας – Σταδίου – Πλατεία Συντάγματος – Μητροπόλεως. 
• • Η περιοχή της Πλάκας που περικλείεται από τις οδούς Μητροπόλεως, Ερμού, Απ. Παύλου, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Βασ. Αμαλίας, Φιλελλήνων. 

Οσον αφορά το Εμπορικό Τρίγωνο προτείνεται να επιτρέπεται η ελεύθερη κίνηση οχημάτων μόνο στις οδούς: Σοφοκλέους, Ευριπίδου, Αριστείδου, Δραγατσανίου, Χρήστου Λαδά, Παρνασσού, Παπαρρηγοπούλου, Π. Π. Γερμανού, Καρ. Σερβίας (Σταδίου – Βουλής), Βουλής (Καρ. Σερβίας – Κολοκοτρώνη), Κολοκοτρώνη (Βουλής – Σταδίου). Παράλληλα, αντιδρομούνται (αλλάζουν κατεύθυνση) οι οδοί Καρ. Σερβίας (Σταδίου – Βουλής/μονόδρομος προς τη Σταδίου, Βουλής (Καρ. Σερβίας – Κολοκοτρώνη/μονόδρομος προς Καρ. Σερβίας) και Κολοκοτρώνη (Βουλής-Σταδίου/μονόδρομος προς τη Βουλής). Οι αλλαγές αυτές έχουν δύο στόχους: πρώτον, να μπορεί να δημιουργηθεί θέση στάθμευσης ταξί επί της Καρ. Σερβίας κοντά στην πλατεία Συντάγματος, η οποία θα εξυπηρετεί τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πλατείας. Και δεύτερον, να αποθαρρύνεται η χρήση των αξόνων Καρ. Σερβίας και Κολοκοτρώνη για διαμπερείς κινήσεις οχημάτων μεταξύ των οδών Αθηνάς και Σταδίου. Οσον αφορά την περιοχή της Πλάκας προτείνεται να επιτρέπεται η ελεύθερη κίνηση των οχημάτων μόνο στις οδούς: Σκούφου, Ναυάρχου Νικοδήμου (Σκούφου – Φιλελλήνων), Απόλλωνος (Νίκης – Σκούφου), Νίκης (Απόλλωνος – Φιλελλήνων), Ξενοφώντος. 

Σύμφωνα με το ΕΠΣ, στις οδούς και Περιοχές Περιορισμένης Κυκλοφορίας Οχημάτων θα δίνεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα εισόδου και σε επιβατικά Ι.Χ. με ειδική άδεια κατόπιν πρόσκλησης, ενώ είναι ελεύθερη η κυκλοφορία ποδηλάτων και πατινιών. Προβλέπεται μεικτή κυκλοφορία των ποδηλάτων με τα οχήματα για τα οποία επιτρέπεται η είσοδος. Επίσης, θα οριστούν ειδικοί κανόνες (ωράρια κ.λπ.) για την τροφοδοσία των καταστημάτων. Σχετικά με την κυκλοφορία και στάση των ταξί, η είσοδος τόσο στο Εμπορικό Τρίγωνο όσο και στην περιοχή της Πλάκας θα πραγματοποιείται έπειτα από κλήση επιβάτη μόνο για αποβίβαση και επιβίβαση. «Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των παραπάνω επεμβάσεων, η πρόσβαση των οχημάτων θα ελέγχεται σε πρώτη φάση από τη Δημοτική Αστυνομία και σε δεύτερη φάση με αυτόματο ψηφιακό έλεγχο (κάμερες). Για τον σκοπό αυτό θα δημιουργηθούν σημεία ελέγχου οχημάτων στις εισόδους και εξόδους των οδών και Περιοχών Περιορισμένης Κυκλοφορίας, «όπου θα πραγματοποιείται καθημερινά έλεγχος από τα αρμόδια όργανα», αναφέρει η μελέτη.

Νέο σύστημα στάθμευσης

Μια νέα πολιτική για τη στάθμευση στο κέντρο της Αθήνας θα προσπαθήσει να εφαρμόσει ο Δήμος Αθηναίων. Νέα ως προς τον χρόνο εφαρμογής μόνο, καθώς ήδη προβλέπεται από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Πρόκειται για τη σταδιακή υποκατάσταση της παρόδιας στάθμευσης από τη στάθμευση σε γκαράζ, είτε περιμετρικά του κέντρου, ώστε να μην εισέρχονται τόσα οχήματα, είτε μέσα στο κέντρο για τους κατοίκους και επισκέπτες. 

Από τον Νοέμβριο του 2006, στο κέντρο της Αθήνας εφαρμόζεται το σύστημα της ελεγχόμενης στάθμευσης. Ο δήμος έχει οριοθετήσει περί τις 10.000 θέσεις, εκ των οποίων οι 3.463 έχουν λευκή γραμμογράφηση και προορίζονται για τους επισκέπτες, άλλες 5.177 θέσεις φέρουν μπλε γραμμογράφηση και είναι μόνο για τους κατοίκους, ενώ έχουν δοθεί και άλλες 1.000 ειδικές θέσεις (ΑμεΑ κ.λπ.). Επίσης, έχει παραχωρηθεί ένας περιορισμένος αριθμός θέσεων σε υπηρεσίες, πρεσβείες και τράπεζες (κίτρινη διαγράμμιση), ενώ έχουν οριοθετηθεί και 1.604 θέσεις δικύκλων. Συνολικά έχουν εγκριθεί 45 χώροι στάσης – στάθμευσης ταξί σε σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, προαστιακός), σε κεντρικά σημεία εξυπηρέτησης του επιβατικού κοινού, σε νοσοκομεία και πλησίον μεγάλων ξενοδοχείων, με συνολική χωρητικότητα 191 θέσεων. Η μελέτη υποδεικνύει την ανάγκη επανασχεδιασμού του συστήματος στάθμευσης, με στόχο την ανάκτηση υπέρ των πεζών του χώρου που καταλαμβάνουν τα παρκαρισμένα Ι.Χ. Ως βασική αρχή διατυπώνεται η σταδιακή υποκατάσταση της παρόδιας στάθμευσης από συλλογικά γκαράζ, είτε «εκτροπής», στην περίμετρο του κέντρου, είτε «εξυπηρέτησης», κατά προτεραιότητα για εξυπηρέτηση χρηστών που έλκουν οι κατά τόπους επιθυμητές χρήσεις γης. 

«Στη λογική αυτή, θα πρέπει συμπληρωματικά με τις παρεμβάσεις για τη δημιουργία του Δικτύου Βιώσιμης Κινητικότητας να προβλεφθεί και η αναδιοργάνωση των παρόδιων θέσεων στάθμευσης», αναφέρει το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο. «Βασικές αρχές είναι η κατά προτεραιότητα κάλυψη των αναγκών στάθμευσης από κατοίκους και η επαναπροσέγγιση της αναλογίας θέσεων στάθμευσης μεταξύ επισκεπτών και κατοίκων, λαμβάνοντας υπόψη τις αναμενόμενες επιπτώσεις (όπως καταργούμενες θέσεις λόγω κυκλοφοριακών ρυθμίσεων και πεζοδρομήσεων)».

Το σχέδιο περιλαμβάνει μια ενδιαφέρουσα πρόταση σχετικά με την αντιμετώπιση της στάθμευσης των τουριστικών λεωφορείων κοντά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Οπως έχει ήδη γίνει γνωστό, η μελέτη προτείνει να επιτραπεί η υπόγεια επέκταση του κτιρίου κάτω από τον κήπο του και την οδό Τοσίτσα. Η υπόγεια επέκταση δεν θα εξυπηρετεί μόνο τις λειτουργίες του μουσείου (όπως δημιουργία νέων εκθεσιακών χώρων, εργαστηρίων, αποθηκών κ.λπ.), αλλά θα συνδέσει υπογείως το μουσείο με το πρώην «Ακροπόλ», ενώ θα περιλαμβάνει και θέσεις στάθμευσης για τα πούλμαν, που σήμερα σταθμεύουν επί της Πατησίων, «κόβοντας» τη λεωφορειολωρίδα και δημιουργώντας ένα τείχος που κρύβει το μουσείο αρκετές ώρες της ημέρας.