Μεγάλη δημοσιονομική επιβάρυνση, που ενδεχομένως να ξεπεράσει τα 3 δισ. ευρώ το χρόνο, πρέπει να αντιμετωπίσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς ανακινείται το ζήτημα της επαναφοράς του 13ου και 14ου μισθού στο δημόσιο και των αντίστοιχων επιδομάτων στους συνταξιούχους. Οι μαζικές προσφυγές ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, αλλά και οι επικείμενες πιλοτικές δίκες στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), δημιουργούν νέα δεδομένα για ένα ζήτημα που παραμένει ανοιχτό εδώ και μια δεκαετία και συνδέεται τόσο με το συνταγματικό πλαίσιο προστασίας των παροχών όσο και με τις δυνατότητες του κρατικού προϋπολογισμού.

Η δικαστική κινητικότητα έχει ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την απόφαση της ΑΔΕΔΥ και οργανώσεων συνταξιούχων να προσφύγουν εκ νέου στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο ζητώντας την επαναφορά των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας, που έχουν καταργηθεί. Παράλληλα, χιλιάδες συνταξιούχοι και δημόσιοι υπάλληλοι καταθέτουν ατομικές προσφυγές, έπειτα από σχετικές οδηγίες που δίνονται από τα σωματεία τους, με την υπενθύμιση της νομολογίας του 2019 για τις περικοπές του 11μήνου 2015–2016, όπου δικαίωμα αναδρομικών κατοχυρώθηκε μόνο για όσους είχαν προσφύγει εγκαίρως στη Δικαιοσύνη.

Κομβική η πιλοτική δίκη της 6ης Ιουνίου

Στο επίκεντρο των εξελίξεων βρίσκεται η πιλοτική δίκη που θα διεξαχθεί στο ΣτΕ την Πέμπτη 6 Ιουνίου, με αντικείμενο την υποχρέωση ή μη του κράτους να καταβάλει ξανά τα επιδόματα των εορτών και της άδειας στους εν ενεργεία υπαλλήλους του Δημοσίου. Αν και η υπόθεση αφορά αποκλειστικά τους δημοσίους υπαλλήλους, νομικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η απόφαση θα αποτελέσει προπομπό για την αντιμετώπιση και των αντίστοιχων αιτημάτων των συνταξιούχων, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.

Παράλληλα, η Ανώτατη Συνομοσπονδία Συνταξιουχικών Οργανώσεων έχει δρομολογήσει τη διεξαγωγή δύο νέων πιλοτικών δικών — η μία ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα και η δεύτερη ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για όσους προέρχονται από το Δημόσιο. Οι υποθέσεις αυτές αναμένεται να συζητηθούν εντός του 2025 και ενδέχεται να ανοίξουν τον δρόμο για αναδρομικές διεκδικήσεις χιλιάδων συνταξιούχων.

Οι δικηγόροι που εκπροσωπούν τις οργανώσεις των συνταξιούχων, τονίζουν πως, σύμφωνα με τη νομολογία του ΣτΕ, οι πιθανότητες αναγνώρισης αναδρομικών αυξάνονται μόνο για όσους έχουν υποβάλει προσωπικές προσφυγές. Τα διεκδικούμενα ποσά κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες έως και 5.000 ευρώ, αναλόγως του ύψους της σύνταξης και του χρονικού διαστήματος απώλειας των δώρων, με το οικονομικό αποτύπωμα να αυξάνεται δραστικά σε περίπτωση οριζόντιας εφαρμογής ενδεχόμενης θετικής απόφασης.

Οι συνταξιούχοι που επηρεάζονται είναι όσοι έλαβαν κύριες ή/και επικουρικές συντάξεις κατά την περίοδο 2013–2018 και δεν εισέπραξαν δώρα Πάσχα, Χριστουγέννων και επίδομα αδείας. Παρότι κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες πολιτικής ή διοικητικής διευθέτησης, μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει συνολική λύση ή αποκατάσταση για τις απώλειες που υπέστησαν εκατοντάδες χιλιάδες δικαιούχοι.

Σταθμίζει σενάρια η κυβέρνηση – Υψηλό το κόστος πλήρους επαναφοράς

Σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο επεξεργάζεται σενάρια μερικής αποκατάστασης των επιδομάτων από το 2027, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης δημοσιονομικού χώρου και σταθερής αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας. Στο τραπέζι των τεχνικών επιτροπών βρίσκεται η επαναφορά του προ της κρίσης συστήματος δώρων, αλλά σε μειωμένη μορφή: 250 ευρώ τα Χριστούγεννα, 250 ευρώ το Πάσχα και 500 ευρώ το καλοκαίρι για τους δημοσίους υπαλλήλους, και αντίστοιχα 200, 200 και 400 ευρώ για τους συνταξιούχους.

Το σενάριο αυτό περιορίζει το ετήσιο κόστος σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ, ποσό που θεωρείται πιο ρεαλιστικό σε σχέση με την πλήρη επαναφορά, που θα κόστιζε σχεδόν 3 δισ. ευρώ τον χρόνο. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση εμφανίζεται προς το παρόν διστακτική να προχωρήσει σε οριστικές ανακοινώσεις, εν αναμονή των σχετικών αποφάσεων του ΣτΕ και του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Διαφοροποίηση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα

Η συζήτηση περί επαναφοράς των δώρων ενισχύθηκε από τις προτάσεις εναρμόνισης μισθολογικών και θεσμικών όρων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Υπενθυμίζεται ότι στον ιδιωτικό τομέα, τα δώρα παραμένουν υποχρεωτικά βάσει της εργατικής νομοθεσίας, και αποτελούν σημαντικό μέρος του ετήσιου εισοδήματος των εργαζομένων. Αντιθέτως, από το 2013, οι υπάλληλοι στο Δημόσιο, τα ΝΠΔΔ και τους ΟΤΑ δεν λαμβάνουν καμία αντίστοιχη παροχή.

Οι απώλειες της δεκαετίας: 50 δισ. ευρώ

Αθροιστικά, οι απώλειες για τους εργαζομένους και τους συνταξιούχους από την κατάργηση των επιδομάτων Χριστουγέννων, Πάσχα και θερινής άδειας εκτιμώνται από οικονομολόγους και ενώσεις εργαζομένων σε περίπου 50 δισ. ευρώ για την περίοδο 2013–2024. Το ποσό αυτό δεν αφορά μόνο απώλεια διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά και χαμένη αγοραστική δύναμη, με έμμεσες επιπτώσεις στην ιδιωτική κατανάλωση και τη ροή εσόδων προς το κράτος μέσω της φορολογίας.