Στη μέγγενη του νέων εξοντωτικών εισφορών θα πιαστούν από το τέλος του μήνα οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα μπλοκάκια που… τόλμησαν να κερδίζουν πάνω από 25.000 ευρώ ετησίως και με ειλικρίνεια συνεπούς πολίτη τα δήλωσαν στην Εφορία.

Η αδυναμία του μηχανισμού να συλλάβει τη φοροδιαφυγή και τη μαύρη επιχειρηματικότητα έχει ως αποτέλεσμα την τιμωρία των ειλικρινών επιχειρηματιών, οι οποίοι θα «γονατίσουν» για να στηριχτεί το ασφαλιστικό σύστημα.

Οι εκπρόσωποι των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιστημόνων χαρακτηρίζουν το νέο σύστημα «κεφαλικό φόρο» που οδηγεί στη δήμευση του εισοδήματός τους, καθώς το κράτος παρακρατεί για φόρους και εισφορές το 70% του εισοδήματός τους.

Πολλοί ασφαλισμένοι σε ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ που αμείβονται με μπλοκάκια βρίσκονται υπό το κράτος πανικού και σπεύδουν να τα κλείσουν (έχουν δικαίωμα έως τις 31/1/2017 αρκεί να έχουν διακόψει τη δραστηριότητα) για να αποφύγουν την επιβάρυνση. Σύμφωνα με δειγματοληπτική έρευνα του ΟΑΕΕ, το προηγούμενο έτος έκλεισαν τα μπλοκάκια τους 70.000 έως 80.000 ασφαλισμένοι, ενώ εκτιμάται ότι όταν γίνει ταμείο τον ερχόμενο μήνα οι ασφαλισμένοι που διέκοψαν τη δραστηριότητά τους θα έχουν ξεπεράσει τις 100.000.

Οι περισσότεροι οδηγούνται στη «μαύρη» επιχειρηματικότητα, μεταβιβάζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα στα παιδιά τους, συστήνουν ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες ή μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό. Ακόμη, χιλιάδες αγρότες και κυρίως αγρότισσες έχουν ζητήσει τη διαγραφή τους από τον ΟΓΑ. Σε κάθε αγροτική οικογένεια θα παραμείνει το πολύ ένας ασφαλισμένος με ασφαλιστική κάλυψη και περίθαλψη. Ειδικοί στην ασφάλιση εκτιμούν ότι οι οφειλέτες (τουλάχιστον 350.000 στον ΟΑΕΕ) που έχουν κηρύξει στάση πληρωμών θα πολλαπλασιαστούν, με αποτέλεσμα τα έσοδα του ΕΦΚΑ από το νέο σύστημα να μειωθούν αντί να αυξηθούν. Η διευκρίνιση της υπουργού Εργασίας Εφης Αχτσιόγλου ότι το σύστημα θα κάνει δεκτή και πληρωμή «έναντι» της συνολικής οφειλής από εισφορές αποδεικνύει ότι το υπουργείο παραδέχεται ότι η επιβάρυνση είναι υπέρμετρη για την αντοχή των επαγγελματιών, ενώ ταυτόχρονα ανησυχεί για εκτόξευση των οφειλών, που ήδη έχουν αγγίξει τα 30 δισ. ευρώ στο σύνολο των Ταμείων.

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες με μπλοκάκι και πάνω από δύο εργοδότες, καθώς και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που είναι παράλληλα μέλη ή μέτοχοι κάθε μορφής εταιρειών θα υποστούν την πιο βάναυση μεταχείριση.

Για παράδειγμα, ελεύθερος επαγγελματίας με δύο δραστηριότητες που δηλώνει καθαρό φορολογητέο εισόδημα 30.000 από τη μία και 45.000 από την άλλη (άθροισμα 75.000 ευρώ) το 2016 πλήρωνε 4.024 ευρώ ετησίως στην 4η ασφαλιστική κλάση του ΟΑΕΕ. Φέτος θα πληρώσει 18.953,9 ευρώ, δηλαδή τετραπλάσιο χαράτσι (+ 370 %). Η πρόσφατη εγκύκλιος προβλέπει «κόφτη» στις περιπτώσεις πολλαπλής απασχόλησης. Δηλαδή θα αθροίζεται το συνολικό εισόδημα για να εφαρμοστεί το πλαφόν μηνιαίου ασφαλιστέου εισοδήματος (στα 586 ευρώ το κατώτατο και στα 5.860 ευρώ το ανώτατο).  «Οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν τις υπέρμετρες εισφορές που επιβάλλει το κράτος, αλλά δεν έχουν και το κίνητρο για ασφάλιση», σχολιάζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά και πρώην διοικητής του ΙΚΑ Μιλτιάδης Νεκτάριος. Η καταβολή «έναντι» εξάλλου θα δημιουργήσει πρόβλημα ρευστότητας στην κοινωνική ασφάλιση, η οποία ήδη βρίσκεται σε τέλμα λόγω της ανεργίας και των ελαστικών μορφών απασχόλησης. Ενα ποσοστό ελεύθερων επαγγελματιών που πνίγεται από τις επιβαρύνσεις δεν έχει άλλη λύση από το να κλείσει τα βιβλία και να μείνει έξω από το σύστημα, στη «μαύρη» οικονομία, μέχρι να αλλάξει η κατάσταση.

Σε πανικό βρίσκονται οι αμειβόμενοι με μπλοκάκι είτε έχουν εξαρτημένη σχέση εργασίας με έως δύο εργοδότες, είτε είναι μισθωτοί και παράλληλα αμείβονται με μπλοκάκι ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Για τις περιπτώσεις εξαρτημένης εργασίας η εγκύκλιος προβλέπει τη δημιουργία μιας ενιαίας πλατφόρμας με μηνιαία υποχρέωση αναγγελίας αλλά και ελέγχου των συμβάσεων προκειμένου να αποδεικνύονται η σχέση εργασίας και το εάν ο ασφαλισμένος θα πληρώνει εισφορές ως μισθωτός, δηλαδή θα συμμετέχει και ο εργοδότης, ή ως ελεύθερος επαγγελματίας. Ο νόμος προβλέπει για όσους έχουν έως δύο εργοδότες και αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών τον επιμερισμό των εισφορών σε 13,3% στους εργοδότες και 6,67% στους εργαζομένους. Σύμφωνα με τον δικηγόρο, ειδικό σε θέματα ασφάλισης, Δημήτρη Μπούρλο, με την υποχρεωτική αναγγελία των συμβάσεων «το πρόβλημα περιορίζεται αλλά δεν λύνεται. Κι αυτό γιατί εντός του ίδιου οικονομικού έτους, τον έναν μήνα ο απασχολούμενος μπορεί να αμείβεται με μπλοκάκι ως μισθωτός και τον επόμενο μήνα ως ελεύθερος επαγγελματίας». Το ερώτημα που ταλανίζει εργαζόμενους με μπλοκάκι και λογιστές είναι «ποιος θα υποχρεώνει τον εργοδότη και με ποιον τρόπο να πληρώνει την εισφορά που του αναλογεί».
Ατυχοι οι διπλοαπασχολούμενοι

Διπλό χαράτσι θα κληθούν να πληρώσουν για πρώτη φορά οι διπλοαπασχολούμενοι μισθωτοί (ασφαλισμένοι μετά το 1993) που αμείβονται παράλληλα ως ελεύθεροι επαγγελματίες με μπλοκάκι, οι οποίοι είχαν απαλλαγεί μέχρι σήμερα από την υποχρέωση καταβολής εισφοράς στον ΟΑΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να πληρώσουν εκτός από την ασφάλισή τους ως μισθωτοί 6,67% και εισφορές 20% για τη δεύτερη ασφάλιση. Πρόκειται για χιλιάδες δικηγόρους, μηχανικούς, γιατρούς, λογιστές, δημοσιογράφους και άλλους επιτηδευματίες. Ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσος Πετρόπουλος διευκρίνισε ότι «αν κάποιος έχει εισόδημα από μισθωτή εργασία και δεν έχει έσοδα από μπλοκάκι, δεν θα πληρώνει τίποτα». Η συγκεκριμένη περίπτωση προβλέπεται στην εγκύκλιο, αλλά ωφελεί λίγους.

Ειδικότερα, σε περίπτωση πολλαπλής απασχόλησης η μισθωτή εργασία προηγείται της αυτοαπασχόλησης για τη συμπλήρωση του ανώτατου πλαφόν εισοδήματος (μηνιαία 5.860 ευρώ). Σε περίπτωση δύο ελεύθερων επαγγελμάτων (π.χ. ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ) προηγείται αυτό που αποφέρει το μεγαλύτερο εισόδημα. Αντίστοιχα, μισθωτός που δραστηριοποιείται και ως ελευθεροεπαγγελματίας θα απαλλάσσεται από το κατώτατο πλαφόν για το ελεύθερο επάγγελμα αρκεί να καλύπτονται τα 586 ευρώ τον μήνα. Για παράδειγμα, αν εισπράττει μισθό 1.500 ευρώ και από το ελεύθερο επάγγελμα 300 ευρώ, θα πληρώσει εισφορές 6,67% ως μισθωτός και 26,95% επί των 300 ευρώ και όχι επί του κατώτατου πλαφόν των 586 ευρώ. Ετσι, αν για ένα-δύο μήνες δεν κόψει απόδειξη στο μπλοκάκι, δεν θα πληρώνει διπλή εισφορά.

Υψηλές εισφορές – μικρές συντάξεις

Οι διπλοασφαλισμένοι, παλαιοί ασφαλισμένοι (πριν την 1/1/1993) γιατροί, δικηγόροι και μηχανικοί που είναι ασφαλισμένοι στο Δημόσιο και στο ΕΤΑΑ θα ευνοηθούν καθώς από 1/1/2017 θα πληρώνουν μία εισφορά στον ΕΦΚΑ, αλλά ταυτόχρονα θα χάσουν -όσοι δεν θεμελιώνουν δικαίωμα μέχρι 31/12/2016-  τη δεύτερη σύνταξη. Αντί για σύνταξη θα λάβουν προσαύξηση επί της ανταποδοτικής τους σύνταξης (για κάθε έτος επιπλέον εισφορών ετήσιος συντελεστής αναπλήρωσης 0,075% για καθεμία ποσοστιαία μονάδα επιπλέον εισφοράς).
Ο νόμος Κατρούγκαλου τους δίνει το δικαίωμα να συνεχίσουν να ασφαλίζονται προαιρετικά πληρώνοντας τριπλάσια εισφορά προκειμένου να λάβουν και τη δεύτερη σύνταξη. Για παράδειγμα, μηχανικός πλήρωνε 6,67% επί του μισθού του 2011 ως μισθωτός του Δημοσίου και 6,67% επί ασφαλιστικών κλάσεων στο ΤΣΜΕΔΕ. Από 1/1/2017 καταβάλλει υποχρεωτικά μία εισφορά υπέρ ΕΦΚΑ ύψους 6,67% επί των σημερινών αποδοχών του και 20% επί του εισοδήματός του αν συνεχίσει να ασφαλίζεται προαιρετικά. Το επιπλέον χαράτσι όμως θεωρείται ασύμφορο από τους ειδικούς της ασφάλισης, καθώς η σύνταξη που προσδοκούν δεν θα αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλαν. Θα λάβουν μόνο το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης χωρίς την εθνική σύνταξη των 384 ευρώ, καθώς στην πολλαπλή ασφάλιση θα χορηγείται πλέον μία εθνική σύνταξη. Δηλαδή θα χάσουν 25%-30% σε σχέση με τη σύνταξη που θα λάμβαναν με το παλιό σύστημα.

Βροχή χαρατσιών

Το «ραβασάκι» με τις νέες εισφορές θα αποσταλεί σε επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους επιστήμονες εντός του Ιανουαρίου, με την προθεσμία πληρωμής να λήγει στο τέλος Φεβρουαρίου. Οι νέες οφειλές θα πνίξουν τους υπόχρεους που δεν έχουν ακόμη καταβάλει τις εισφορές της προηγούμενης χρονιάς. Υπενθυμίζουμε ότι οι δικηγόροι, για παράδειγμα, θα καταβάλουν το 2017 τις εισφορές του 2016, μηχανικοί και αγρότες θα πρέπει να καταβάλουν και τις εισφορές του β’ εξαμήνου του 2016, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες χρωστούν στην καλύτερη περίπτωση το τελευταίο δίμηνο του 2016. Δηλαδή έως τις 30 Ιουνίου 2017 επαγγελματίες και αγρότες θα πνιγούν από τα συσσωρευμένα χαράτσια, καθώς θα πρέπει να πληρώσουν π.χ. 2.500 ευρώ για την εισφορά του 2016 και 200 ευρώ για την τρέχουσα τον μήνα. Ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων δεσμεύτηκε ότι «δεν θα κινηθεί κανένας διωκτικός μηχανισμός» για τους οφειλέτες του 2016, ενώ επεξεργάζεται σχέδιο ρύθμισης σε 12 δόσεις ακόμα και αν δεν έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες οι οφειλές. Προβλέποντας το πρόβλημα που θα δημιουργηθεί, το ΕΤΑΑ ζήτησε εκ νέου παράταση για τα ειδοποιητήρια των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών β’ εξαμήνου 2016 ώστε να μπορέσουν να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους, αλλά και να μην εκπέσουν των ρυθμίσεων οι πληττόμενοι ασφαλισμένοι του Ταμείου. Επιπλέον επαναφέρει το αίτημα να ληφθούν μέτρα ανακούφισης για το πάγωμα των οφειλών μέχρι τέλους του 2016, με ταυτόχρονη εξασφάλιση ασφαλιστικής ενημερότητας εφόσον εξυπηρετούνται οι νέες τρέχουσες εισφορές.

Προπληρωμή ασφαλιστικού χαρατσιού

Κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί, όταν ανοίξει το σύστημα του ΕΦΚΑ, με τους κωδικούς Taxis να διαπιστώνει το ύψος των εισφορών που αντιστοιχούν σε κάθε μήνα, με βάση για τουλάχιστον τους πρώτους έξι μήνες του 2017 το εισόδημα του 2015, καθώς είναι το μόνο διαθέσιμο που έχει βεβαιωθεί. Το δεύτερο εξάμηνο, όταν εκκαθαριστεί το εισόδημα του 2016, θα γίνεται συμψηφισμός. Αυτή η πολύπλοκη διαδικασία, όμως, εγκυμονεί κινδύνους, καθώς η διετής απόσταση δεν εξασφαλίζει ότι τα εισοδήματα του 2015 επαναλήφθηκαν το 2016. Είναι σύνηθες φαινόμενο ένας ελεύθερος επαγγελματίας να είχε δηλώσει μεγάλο εισόδημα το 2015, αλλά το 2016 ο τζίρος του να έχει δραματική συρρίκνωση. «Φοβάμαι ότι κανείς δεν θα κόβει τίποτα, ούτε απόδειξη, ούτε μπλοκάκι, για να αποφύγει την επιβάρυνση», επισημαίνει ο φοροτεχνικός Αντώνης Μουζάκης. «Το σύστημα τιμωρεί τον επιτυχημένο επιχειρηματία που έβγαλε περισσότερα κέρδη και τα δήλωσε γιατί δεν έχει τον μηχανισμό να πιάσει την εισφοροδιαφυγή».

Επιβαρύνσεις και ωφέλειες

Η επιβάρυνση για τους ελεύθερους επαγγελματίες αρχίζει να γίνεται αισθητή για εισοδήματα από 19.000 ευρώ και πάνω. Για παράδειγμα, έμπορος στην 9η ασφαλιστική κλάση πληρώνει σήμερα 5.788 ευρώ. Με καθαρό εισόδημα 70.000 ευρώ θα κληθεί να πληρώσει 18.900 ευρώ (+225%). Αν συνυπολογιστούν και οι φόροι, η επιβάρυνση θα φτάσει το 54%. Πάντως το 75%-80% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει εισόδημα έως 10.000 ευρώ, οπότε θα βγει ωφελημένο από το νέο σύστημα. «Κανείς δεν θα βγει ωφελημένος όταν το ασφαλιστικό σύστημα στερείται πόρους», σχολιάζει ο πρώην υπουργός Γιώργος Κουτρουμάνης, και συνεχίζει: «Οταν η επιβάρυνση από φόρους και εισφορές φτάνει στο 75% του καθαρού του εισοδήματος, ο επαγγελματίας θα διακόψει τη δραστηριότητά του. Φοβάμαι ότι γρήγορα τα έσοδα θα καταποντιστούν και ο ΕΦΚΑ δεν θα είναι βιώσιμος».

Πριν και μετά

■ Ελεύθερος επαγγελματίας με δύο δραστηριότητες που δηλώνει καθαρό φορολογητέο εισόδημα 30.000 ευρώ από τη μία και 45.000 ευρώ από την άλλη (άθροισμα 75.000 ευρώ) το 2016 πλήρωνε 4.024 ευρώ ετησίως στην 4η ασφαλιστική κλάση του ΟΑΕΕ. Φέτος θα πληρώσει 18.953,9 ευρώ, δηλαδή τετραπλάσιο χαράτσι.
■ Διπλό χαράτσι θα κληθούν να πληρώσουν χιλιάδες διπλοαπασχολούμενοι μισθωτοί δικηγόροι, μηχανικοί, γιατροί, λογιστές, δημοσιογράφοι κ.ά. (ασφαλισμένοι μετά το 1993) που αμείβονται παράλληλα ως ελεύθεροι επαγγελματίες με μπλοκάκι, οι οποίοι είχαν απαλλαγεί μέχρι σήμερα από την υποχρέωση καταβολής εισφοράς στον ΟΑΕΕ.
■ Για τις περιπτώσεις εξαρτημένης εργασίας προβλέπεται η δημιουργία μιας ενιαίας πλατφόρμας με μηνιαία υποχρέωση αναγγελίας και ελέγχου των συμβάσεων, προκειμένου να αποδεικνύονται η σχέση εργασίας και το εάν ο ασφαλισμένος θα πληρώνει εισφορές ως μισθωτός ή ως ελεύθερος επαγγελματίας.