Είμαστε μια χώρα που γερνάει ηλικιακά και συρρικνώνεται πληθυσμιακά, ενώ όσοι την εγκαταλείπουν είναι διπλάσιοι από ό,τι πριν την κρίση.
Η ΕΛΣΤΑΤ υπολογίζει τον πληθυσμό της χώρας για το 2024 με βάση τα ετήσια στοιχεία Φυσικής Κίνησης Πληθυσμού του έτους 2023 (γεννήσεις – θάνατοι) και τις εκτιμήσεις των μεταναστευτικών ροών (εισερχόμενη – εξερχόμενη μετανάστευση). Το περίφημο δημογραφικο πρόβλημα θα ήταν τρισχειρότερο αν δεν υπήρχε η είσοδος μεταναστών, καθώς το brain drain συνεχίζεται – έστω και με μειωμένους ρυθμούς.
Γερνάμε σαν χώρα
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο μόνιμος πληθυσμός της Χώρας κατά την 1η Ιανουαρίου 2024 εκτιμάται σε 10.400.720 άτομα (5.096.893 άνδρες και 5.303.827 γυναίκες), μειωμένος κατά 0,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο πληθυσμό της 1ης Ιανουαρίου 2023 που ήταν 10.413.982 άτομα.
Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα της φυσικής μείωσης του πληθυσμού που ανήλθε σε 55.920 άτομα (71.249 γεννήσεις έναντι 127.169 θανάτων ατόμων που διαμένουν εντός της ελληνικής επικράτειας) και της καθαρής μετανάστευσης που εκτιμάται σε 42.658 άτομα (θετικό ισοζύγιο).
Άλμα στην εισερχόμενη μετανάστευση
Με άλλα λόγια, αυτό που συγκρατεί την τάση μείωσης του πληθυσμού είναι η αύξηση της εισερχόμενης μετανάστευσης – η οποία σχεδόν διπλασιάστηκε το 2023 σε σχέση με το 2021.
Συγκεκριμένα, η άνοδος των εισερχόμενων μεταναστευτικών ροών το διάστημα 2016-2019 ταυτίζεται πρακτικά με την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης, στον απόηχο του εμφυλίου στη Συρία και εν μέσω συνεχιζόμενων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Το διάστημα αυτό οι καταγεγραμμένες εισροές πληθυσμού, μεταναστών και προσφύγων-αιτούντων άσυλο που μένουν στη χώρα πάνω από ένα χρόνο – προσεγγίζουν αθροιστικά το μισό εκατομμύριο άτομα.
Ακολούθησε σταδιακή μείωση, ενώ το 2020 έφτασαν στην Ελλάδα μόλις 57.000 μετανάστες από και πρόσφυγες αιτούντες άσυλο, ο χαμηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί από το 1991.
Αντιθέτως, από το 2023 έχουμε επιστρέψει στα επίπεδα της προσφυγικής κρίσης, με 118.816 εισερχόμενα άτομα, συμπεριλαμβανομένων όσων αιτούνται διεθνούς ή προσωρινής προστασίας.
Συνεχίζεται η φυγή των Ελλήνων στο εξωτερικό
Όσον αφορά την εξωτερική μετανάστευση, μέρος της οποίας είναι και το brain drain, αυτή ανήλθε το 2023 σε 76.158 άτομα. Πρόκειται για πληθυσμό που εγκαταλείπει τον τόπο συνήθους διαμονής του για μια χρονική περίοδο που είναι, δώδεκα μήνες τουλάχιστον.
Ο αριθμός όσων μαζεύουν τα μπογαλάκια τους και φεύγουν από την Ελλάδα βαίνει μεν μειούμενος σε σχέση με την περίοδο της οικονομικής κρίσης, αλλά παραμένει σε σταθερά υψηλά επίπεδα. Οι εξερχόμενοι μετανάστες το 2023 ανήλθαν σε 76.158 άτομα, από 80.307 το 2022. Ας σημειωθεί ότι τη δεκαετία 2010-2020 οι μεταναστευτικές «εκροές» ως και τριπλασιάστηκαν σε σχέση με την περίιοδο πριν την κρίση. Ειδικά την περίοδο 2012-2018, που συμπίπτει με τα μνημόνια, κάθε χρόνο εγκατέλειπαν την Ελλάδα σταθερά πάνω από 100.000 ως 130.000 άτομα
Εκτίναξη του δείκτη γήρανσης
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, την 1η Ιανουαρίου 2024 εκτιμάται ότι πληθυσμός ηλικίας 0-14 ετών ανήλθε σε 13,1% του συνολικού πληθυσμού, έναντι 63,6% του πληθυσμού 15-64 ετών και 23,3% του πληθυσμού 65 ετών και άνω.
Ο δείκτης γήρανσης (πληθυσμός ηλικίας 65 ετών και άνω προς τον πληθυσμό ηλικίας 0-14 ετών) ανήλθε σε 178,5. Πρόκειται για έναν δείκτη που ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία, αντιστρόφως ανάλογη με την αναλογία θανάτων-γεννήσεων. Ενδεικτικά, από το 2011 ο δείκτης γήρανσης αυξήθηκε κατά 47 μονάδες, ενώ έχει υπερ-τριπλασιαστεί σε σχέση με το 1981 (53,7 μονάδες).
