«Χαστούκι» για την διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελεί για την κυβέρνηση Μητσοτάκη η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο προειδοποιεί ότι υπάρχει κίνδυνος να χαθούν κονδύλια εξαιτίας των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των έργων.

Στην έκθεση τονίζεται ο κίνδυνος καθυστερήσεων κατά την υλοποίηση των έργων, οι οποίες μπορεί να επιφέρουν ακόμα και απώλεια ενωσιακής χρηματοδότησης.

Μάλιστα, επισημαίνεται ότι «οι υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου των εμπλεκόμενων φορέων ουδόλως έχουν συνδράμει στον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των διαδικασιών υλοποίησης των έργων του ΤΑΑ και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους».

Συγκεκριμένα, το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει:

1. Στις διαδικασίες παρακολούθησης της υλοποίησης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), διαπιστώθηκαν ελλείψεις στο θεσμικό πλαίσιο του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ) που πλήττουν την αποτελεσματικότητά του στην πρόληψη και τον έγκαιρο εντοπισμό τυχόν καθυστερήσεων. Συγκεκριμένα: (α) δεν προβλέπεται, πέρα από τα συμφωνηθέντα με την Ε.Ε. ορόσημα, η υποχρεωτική σύνταξη και καταχώριση επιμέρους αναλυτικού χρονοδιαγράμματος υλοποίησης (με ενδιάμεσες κρίσιμες ημερομηνίες προόδου) των ελεγχόμενων έργων εντός του Πληροφοριακού συστήματος ΟΠΣ ΤΑ και (β) δεν υφίστανται διαδικασίες για την πρόληψη της εμφάνισης κινδύνου καθυστερήσεων (ορισμός και κριτήρια του τι συνιστά ουσιώδη καθυστέρηση, ανάλυση κινδύνων και αυτοματοποιημένες ειδοποιήσεις εντός ΟΠΣ ΤΑ).

2. Αν και το ΣΔΕ διαθέτει διαδικασίες παρακολούθησης της ωρίμανσης και της υλοποίησης των έργων, που δύνανται να συμβάλλουν στην καταγραφή και αντιμετώπιση τυχόν καθυστερήσεων, αυτές εφαρμόστηκαν πλημμελώς από τους εμπλεκόμενους φορείς, με αποτέλεσμα ακόμα και καθυστερήσεις στην επίτευξη οροσήμων να μην έχουν καταγραφεί στο ΟΠΣ ΤΑ.

3. Στην πλειονότητα των ελεγχόμενων έργων διαπιστώθηκε υποστελέχωση των Φορέων Υλοποίησης. Για την ενίσχυση των διαδικασιών διαχείρισης και παρακολούθησης των έργων του ΤΑΑ, οι εμπλεκόμενοι φορείς προσέφυγαν σε συμβάσεις με ιδιώτες αναδόχους (τεχνικούς συμβούλους), ο υποστηρικτικός ρόλος των οποίων δεν απέτρεψε την πλημμελή εφαρμογή των διαδικασιών παρακολούθησης των έργων εντός ΟΠΣ ΤΑ.

Οι υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου των εμπλεκόμενων φορέων ουδόλως έχουν συνδράμει στον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των διαδικασιών υλοποίησης των έργων του ΤΑΑ και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους.

4. Οι ελλείψεις στη διασυνδεσιμότητα του ΟΠΣ ΤΑ με άλλα πληροφοριακά συστήματα και οι αδύναμες δικλίδες αυτού (χειροκίνητες διαδικασίες, έλλειψη πρωτοκόλλων επικοινωνίας, δυνατότητας παραγωγής συνδυαστικών αναφορών, υποχρεωτικών πεδίων προς συμπλήρωση στα σχετικά έντυπα και αυτοματοποιημένων ειδοποιήσεων) πλήττουν την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του, όσον αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση του κινδύνου καθυστερήσεων. Στην πλειονότητα των ελεγχόμενων έργων η πρόοδος της υλοποίησής τους παρακολουθείται εξωσυστημικά, εκτός ΟΠΣ ΤΑ.

5. Στα ελεγχόμενα έργα διαπιστώθηκαν καθυστερήσεις στη διαδικασία ωρίμανσης και έναρξης υλοποίησης, σε σχέση με τα προβλεπόμενα στις αρχικές αποφάσεις ένταξης των έργων. Ως διορθωτικό μέτρο, οι εμπλεκόμενοι φορείς επέλεξαν τη λύση της τροποποίησης των οικείων αποφάσεων ένταξης των έργων, χωρίς όμως να καταγράψουν στις αποφάσεις αυτές (ή σε άλλα εντός του ΟΠΣ ΤΑ έγγραφα) τις αιτίες των καθυστερήσεων και έτι περαιτέρω, τα συγκεκριμένα διορθωτικά μέτρα αντιμετώπισης αυτών.

Συστάσεις

Συνιστάται στην Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης:

Στο Κάιρο ο Μητσοτάκης για την Τριμερή με Αλ Σίσι και Χριστοδουλίδη - Συρία και ενέργεια κεντρικά θέματα

Σύσταση πρώτη: Να μεριμνήσει για την τροποποίηση του πλαισίου του ΣΔΕ του ΤΑΑ προκειμένου: α) για όσα έργα δεν έχουν ακόμα ενταχθεί στο ΤΑΑ καθώς και για το ανεκτέλεστο τμήμα όσων έχουν ήδη ενταχθεί, να καταστεί υποχρεωτική η κατάρτιση από τους Φορείς Υλοποίησης (σε συνεργασία με τα Υπουργεία Ευθύνης) αναλυτικών επιμέρους χρονοδιαγραμμάτων ανά έργο (ανάλογα με τη φύση και την ιδιαιτερότητα του κάθε έργου) με συγκεκριμένες ενδιάμεσες και κρίσιμες ημερομηνίες – σταθμούς που να εκτείνονται από την έναρξη της φάσης ωρίμανσης μέχρι και την ολοκλήρωση της υλοποίησης, β) να προσδιορίσει την έννοια των «καθυστερήσεων» και να προβεί στην κατηγοριοποίησή τους ανάλογα με τη φύση και το ειδικότερο αντικείμενο των έργων του ΕΣΑΑ, με δημιουργία οδηγού διορθωτικών ενεργειών ανά περίπτωση και γ) να αναπτύξει σύστημα ανάλυσης κινδύνων (risk assessment) αναφορικά με την ολοκλήρωση των έργων, στο οποίο να συνδέεται το ζήτημα της καθυστέρησης με τις ημερομηνίες που θα περιλαμβάνονται στα επιμέρους χρονοδιαγράμματα των έργων.

Σύσταση δεύτερη: Να μεριμνήσει για την έγκαιρη και έγκυρη συμπλήρωση από τους Φορείς Υλοποίησης, υπό την ευθύνη και των Υπουργείων Ευθύνης, των προβλεπόμενων από το ΣΔΕ δελτίων Δ2, Δ6 και Δ19, διασφαλίζοντας ότι υποβάλλονται στο ΟΠΣ ΤΑ εντός των τασσόμενων προθεσμιών και ότι συμπληρώνονται όλα τα πεδία π.χ. πεδία «προβλημάτων/επιπλοκών» και «διορθωτικών μέτρων σε περίπτωση καθυστερήσεων».

Σύσταση τρίτη: Ενόψει του διαπίστωσης αδυναμίας συμπλήρωσης των δελτίων παρακολούθησης σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης δαπανών (βλ. παράγραφο 55) να προβεί σε επισκόπηση των δελτίων και τυχόν επικαιροποίηση του περιεχομένου της πληροφόρησης που παρέχουν, ώστε να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές που να διασφαλίζουν ότι το περιεχόμενό τους ανταποκρίνεται στη φιλοσοφία του ΤΑΑ (παρακολούθηση επίτευξης οροσήμων και στόχων και όχι απλώς δαπανών).

Σύσταση τέταρτη: Να προβεί σε ενέργειες αναβάθμισης του Πληροφοριακού Συστήματος ΟΠΣ ΤΑ προκειμένου α) σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης να επεκτείνει τις διασυνδέσεις του Συστήματος ΟΠΣ ΤΑ με τα άλλα πληροφοριακά συστήματα, ώστε να επαληθεύεται με άμεσο, αξιόπιστο και ασφαλή τρόπο η εγκυρότητα των δεδομένων που προέρχονται από αυτά, β) να υφίσταται εντός του ΟΠΣ ΤΑ σύστημα αυτοματοποιημένων ειδοποιήσεων για τις κρίσιμες ημερομηνίες σε κάθε στάδιο υλοποίησης των έργων, γ) να υφίσταται σύστημα υποχρεωτικής συμπλήρωσης πεδίων στα έντυπα προς υποβολή στο ΟΠΣ ΤΑ (και ιδίως στα πεδία «προβλήματα/επιπλοκές» των δελτίων Δ2 και Δ6), χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα υποβολής του δελτίου με κενό στο σχετικό πεδίο ή με απλή μετακύλιση εκτιμώμενων ημερομηνιών, δ) να υπάρχει η αυτοματοποιημένη δυνατότητα εξαγωγής συγκεντρωτικών αναφορών υλοποίησης του ΕΣΑΑ και των επιμέρους δράσεων, έργων και υποέργων αυτού, βάσει των στοιχείων του ΟΠΣ ΤΑ, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ανακρίβειας ή μη πληρότητας των δεδομένων που συνδέεται με αναφορές που δημιουργούνται με χειροκίνητες διαδικασίες και ε) να καταγράψει και να τυποποιήσει περαιτέρω τις διαδικασίες επικοινωνίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων (Υπουργεία Ευθύνης, Φορείς Υλοποίησης, ΕΥΣΤΑ), ώστε να περιοριστεί η χρήση πρακτικών άτυπης επικοινωνίας για την παρακολούθηση των έργων.

Συνιστάται στους Φορείς Υλοποίησης των ελεγχόμενων υποέργων (1η ΥΠΕ, Ελληνικό Κτηματολόγιο, Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και ΔΥΠΑ), υπό την ευθύνη των αντίστοιχων Υπουργείων Ευθύνης (Υπουργείο Υγείας, Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης):

Σύσταση πρώτη: Να μεριμνήσουν για την έγκαιρη και έγκυρη συμπλήρωση των προβλεπόμενων από το ΣΔΕ δελτίων Δ2, Δ6 και Δ19, διασφαλίζοντας ότι υποβάλλονται στο ΟΠΣ ΤΑ εντός των τασσόμενων προθεσμιών και ότι συμπληρώνονται όλα τα πεδία π.χ. πεδία «προβλημάτων/επιπλοκών» και «διορθωτικών μέτρων σε περίπτωση καθυστερήσεων», λαμβάνοντας υπόψη ότι τυχόν παράλληλα συστήματα παρακολούθησης (π.χ. εκθέσεις τεχνικών συμβούλων) δεν υποκαθιστούν την υποχρέωσή τους για έγκαιρη και πλήρη καταχώριση όλων των αναγκαίων δεδομένων για την αξιολόγηση της προόδου των έργων του ΤΑΑ εντός του πληροφοριακού συστήματος ΟΠΣ ΤΑ.

Σύσταση δεύτερη: Να μεριμνήσουν ώστε οι Μονάδες/Υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου των Φορέων Υλοποίησης/Υπουργείων Ευθύνης να συμμετέχουν στην παρακολούθηση της ορθής εφαρμογής των διαδικασιών του ΣΔΕ για την υλοποίηση των έργων του ΤΑΑ και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους, είτε μέσω ελέγχου του συστήματος του ΣΔΕ είτε μέσω καταγραφής ή ανάπτυξης πρόσθετων διαδικασιών/δικλίδων εντοπισμού και αντιμετώπισης κινδύνων, ή με την ένταξη συγκεκριμένων έργων του ΤΑΑ στο ετήσιο πρόγραμμα ελέγχων τους.

Σύσταση τρίτη: Να μεριμνήσουν για την πληρότητα και ποιότητα των εισαγομένων στο ΟΠΣ ΤΑ δεδομένων, περιορίζοντας τη χρήση εξωσυστημικής πληροφόρησης που εμπεριέχεται σε αρχεία (π.χ. excel) ή αναφορές τεχνικών συμβούλων, που δεν διασφαλίζει την έγκαιρη και ορθή / πλήρη συμπλήρωση των επίσημων δελτίων / αναφορών του ΟΠΣ ΤΑ.

Συνιστάται στο ΤΑΙΠΕΔ, που υποστηρίζει την 1η ΥΠΕ, ως φορέας υπεύθυνος για την διενέργεια των διαγωνιστικών διαδικασιών των έργων αρμοδιότητάς της (βλ. παράγραφο 22): Να μεριμνήσει για την αποστολή όλων των προβλεπόμενων από το ΣΔΕ απαραίτητων στοιχείων προς την 1η ΥΠΕ, προκειμένου να δύναται η τελευταία να προβεί στην ορθή και έγκαιρη συμπλήρωση των Δελτίων Ωρίμανσης των υποέργων αρμοδιότητάς της.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο θα παρακολουθήσει μεταγενέστερα τη συμμόρφωση των ελεγχόμενων υπηρεσιών και φορέων στις συστάσεις της έκθεσης ελέγχου, προκειμένου να διαπιστώσει την ανάληψη των σχετικών ενεργειών.