Μορφές πλασμένες από χώμα και νερό. Θεοί, άνθρωποι, ιδεολογίες, οράματα 7.500 ετών συνθέτουν και καταδεικνύουν τα 672 ειδώλια της μεγάλης έκθεσης με τίτλο «Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό». 

Μία ξεχωριστή έκθεση που πραγματοποιείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Σκοπός της, είναι η πολύπλευρη προσέγγιση των πήλινων ειδωλίων ως μιας ξεχωριστής κατηγορίας τέχνεργων της αρχαιότητας, από την οποία μπορούν να αντληθούν πληροφορίες για πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, για την τεχνολογία, την ιδεολογία και την πρόσληψη του κόσμου από τον άνθρωπο.

Ειδώλια που σχετίζονται με τη λατρεία, άλλα αφιερωμένα στις προτομές, άλλα ως κτερίσματα (σύντροφοι και παραστάτες στον κάτω κόσμο) αλλά και «δείγματα» πτυχών της καθημερινής ζωής (έρωτας, ζωή, γέννηση - θάνατος, πήλινα ζωόμορφα ειδώλια - αναθήματα ιερών, κτερίσματα τάφων ή διακοσμητικά αντικείμενα), άλλα με έμπνευση το θέατρο (πρόσωπα της τραγωδίας, της νέας κωμωδίας και του σατυρικού δράματος, θεατρικά προσωπεία), αντανακλάσεις των ίδιων των ανθρώπων του παρελθόντος. 

Χορευτικές κινήσεις και άλλες χειρονομίες, η ενδυμασία, η κόμμωση και γενικότερα η διαχείριση του σώματος, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και οι εκφράσεις του προσώπου, «ζωντανεύουν» τα ειδώλια και τα αναγορεύουν σε αυτόπτες μάρτυρες της εποχής τους. 

Θέση στην ειδωλοπλαστική δεν βρίσκουν μόνο οι σεβάσμιες μορφές θεοτήτων ή τα μυθολογικά όντα αλλά και οι καθημερινοί άνθρωποι, άλλοτε νέοι, σφριγηλοί, ιδεατά όμορφοι και ευγενείς και άλλοτε ηλικιωμένοι, δύσμορφοι, προκλητικοί ή αναιδείς, από την προϊστορική εποχή έως το τέλος της αρχαιότητας και αποτελούν χαρακτηριστικό και αξιοσημείωτο αριθμητικά εύρημα των ανασκαφών τόσο σε νεκροταφεία όσο και σε οικισμούς προϊστορικών και ιστορικών χρόνων.

Το ειδώλιο είναι υποκοριστικό της λέξης είδωλον (< αρχ. οἶδα = βλέπω, γνωρίζω) και χρησιμοποιείται για να περιγράψει αντικείμενα που είναι εικόνες υπαρκτών και φανταστικών όντων και αντικειμένων. 

Τα ειδώλια εξαφανίζονται με το τέλος της αρχαιότητας, όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός, στου οποίου το ιδεολογικό και τελετουργικό πλαίσιο δεν είχαν πλέον θέση και ρόλο.

Η πολύ ιδιαίτερη έκθεση με τίτλο «Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό» θα είναι ανοιχτή για το κοινό για έναν ολόκληρο χρόνο. 

Παρουσιάζει 672 ειδώλια, από τα οποία τα 291 προέρχονται από τη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης και τα υπόλοιπα από το σύνολο των Εφορειών Αρχαιοτήτων της Βόρειας Ελλάδας (Εφορείες Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης, Πόλης Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής & Αγίου Όρους, Ημαθίας, Πέλλας, Πιερίας Κοζάνης, Γρεβενών, Καστοριάς, Φλώρινας, Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, Καβάλας-Θάσου, Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου).

Η εκθεσιακή αφήγηση ακολουθεί δύο κύριους άξονες: 

α) τον χρονολογικό & τοπογραφικό, για την παρουσίαση ειδωλίων από τη νεολιθική έως και τη ρωμαϊκή εποχή από αρχαιολογικές θέσεις, οικισμούς, νεκροταφεία, ιερά, και εργαστήρια ολόκληρου του βορειοελλαδικού χώρου και 

β) τον θεματικό για την παρουσίαση αντικειμένων με βάση τις ερμηνείες και τα σημαινόμενά τους.

Τα περισσότερα θα εκτεθούν στο κοινό για πρώτη φορά ως ένα πραγματικό πανόραμα των ειδωλίων από την 7η χιλιετία έως τον 4ο αι. μ.Χ. 

Στη διάρκεια της έκθεσης θα διεξαχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά κι εφήβους, πειραματικό εργαστήριο παραγωγής ειδωλίων και διεθνές συνέδριο για την κοροπλαστική στον ελλαδικό χώρο.

φωτογραφίες: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης