Η Ιταλία προχώρησε σε μια ιστορική στροφή στην ενεργειακή της πολιτική, ανακοινώνοντας την επίσημη ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Πυρηνική Συμμαχία. Μέχρι πρότινος διατηρούσε τον ρόλο του παρατηρητή, ωστόσο πλέον καθίσταται πλήρες μέλος της συμμαχίας των 15 κρατών που βλέπουν την πυρηνική ενέργεια ως αναπόσπαστο μέρος της ενεργειακής μετάβασης προς την ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050. Την ανακοίνωση έκανε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενεργειακής Ασφάλειας, Τζιλμπέρτο Πικέτο Φρατίν, κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ενέργειας στο Λουξεμβούργο.
Η Ιταλία είχε εγκαταλείψει την πυρηνική ενέργεια μετά από δύο δημοψηφίσματα το 1987 και το 2011, ωστόσο οι γεωπολιτικές εξελίξεις – και ειδικά η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία – ανάγκασαν την κυβέρνηση Μελόνι να επανεξετάσει τη στάση της. Στόχος της Ρώμης είναι η επένδυση στις νέες τεχνολογίες, όπως οι μικροί και προηγμένοι πυρηνικοί αντιδραστήρες (SMR και AMR).
Η Γαλλία στην πρωτοπορία – Ποιοι συμμετέχουν
Η Πυρηνική Συμμαχία ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 2023 με πρωτοβουλία της Γαλλίας. Εκτός από τη Γαλλία, μέλη είναι οι: Βουλγαρία, Κροατία, Φινλανδία, Ολλανδία, Πολωνία, Τσεχία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία και Ουγγαρία. Το Βέλγιο εντάχθηκε φέτος, ενώ η Εσθονία παραμένει παρατηρητής. Η Ισπανία διαθέτει πυρηνική ενέργεια αλλά δεν συμμετέχει, ενώ η Αυστρία και το Λουξεμβούργο δηλώνουν ανοιχτά την αντίθεσή τους.
Η ένταξη της Ιταλίας αποτελεί μήνυμα προς την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για την ανάγκη ρεαλιστικής προσέγγισης στην ενεργειακή μετάβαση. Η Συμμαχία προωθεί την πυρηνική ενέργεια ως βασικό πυλώνα μαζί με τις ΑΠΕ, ζητώντας πρόσβαση σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση – δημόσια και ιδιωτική – για την ανάπτυξη πυρηνικών έργων.
Η αλλαγή στάσης της Γερμανίας
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεταβολή στάσης της Γερμανίας. Αν και η χώρα δεν σκοπεύει να επαναλειτουργήσει τα πυρηνικά της εργοστάσια, η νέα κυβέρνηση υπό τον Φρίντριχ Μερτς δείχνει πιο διαλλακτική. Δεν πρόκειται πλέον να εμποδίζει τη θεσμική εξίσωση πυρηνικής και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό δείχνει μια γενικότερη μετατόπιση στην ευρωπαϊκή σκέψη, με τη Γερμανία να αναγνωρίζει πως η πυρηνική ενέργεια ίσως είναι αναγκαία για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά πως απαιτούνται επενδύσεις ύψους 241 δισ. ευρώ ως το 2050 για την επέκταση του κύκλου ζωής των υφιστάμενων μονάδων και την κατασκευή νέων. Οι αποφάσεις αυτές απαιτούν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό αλλά και κοινωνική αποδοχή. Η Ιταλία, που έχει ήδη πει δύο φορές «όχι» στην πυρηνική ενέργεια, θα χρειαστεί τώρα να προετοιμάσει κατάλληλα την κοινή γνώμη για να αποφευχθεί και ένα τρίτο «στοπ».
