Η αποκάλυψη των διαλόγων του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διεύθυνσης του ΔΝΤ Πολ Τόμσεν με τους βασικούς υπουργούς των χωρών-μελών της Ευρωζώνης έφερε σε δυσχερή θέση το Ταμείο, όπου και αναζητείται ο βασικός στόχος της διαρροής του εγγράφου των πρακτικών της συνεδρίασης της περασμένης Δευτέρας. Σύμφωνα με τις πηγές, πρόκειται για «ανοιχτό εκβιασμό» εναντίον του ΔΝΤ και προσωπικά εναντίον του κ. Τόμσεν, η στάση του οποίου στο Eurogroup χαρακτηρίστηκε προκλητική απέναντι στους συνομιλητές του.
Όπως συνάγεται από τους διαλόγους, οι πάντες διατηρούν τις θέσεις τους και μόνο ο αξιωματούχος του ΔΝΤ αποδέχεται μία πρόταση του Γερούν Ντάισελμπλουμ, η οποία παραβιάζει τους κανόνες και τις αρχές του Ταμείου. Ουσιαστικά ο κ. Τόμσεν κατηγορείται ότι συνεργάζεται με τους Γερμανούς για να μην αναδειχθεί η Ελλάδα σε προεκλογικό πρόβλημα για την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ και τα κόμματα που συνεργάζονται μαζί της. Θέσαμε το ζήτημα στον εκπρόσωπο του ΔΝΤ Τζέρι Ράις. Ειδικά σε ό,τι αφορά την κατηγορία για την εξυπηρέτηση προς τους Γερμανούς ήταν κατηγορηματικός ότι το Ταμείο δεν συμμετέχει σε καμία συνωμοσία εναντίον της Ελλάδας.
«Λοιπόν», είπε, «δεν συμφωνώ με τον χαρακτηρισμό στην ερώτησή σας. Θα ήθελα να επαναλάβω ότι δεν υπάρχει συμφωνία. Οτι η κατάσταση των συζητήσεων είναι όπως περιγράφεται μετά το τέλος της συνάντησης της Ευρωομάδας: [δηλαδή] καλή πρόοδος της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις, τις οποίες υποστηρίζουμε. Και απαιτείται περισσότερη συζήτηση για το ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους και της ελάφρυνσής του».
Ο εκπρόσωπος δέχτηκε καταιγισμό ερωτήσεων την Πέμπτη το πρωί και προσπάθησε με ψυχραιμία να καταθέσει τις πραγματικές θέσεις του Ταμείου για την Ελλάδα.
Από την ενημέρωση του κ. Ράις και από την πληροφόρηση άλλων πηγών υπό καθεστώς ανωνυμίας, φαίνεται ξεκάθαρα πια ότι υπάρχει σοβαρότατη διάσταση απόψεων μεταξύ του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων, παρά το γεγονός ότι ο κ. Τόμσεν έστειλε τα δικά του μηνύματα, σε συνεννόηση με την κυρία Κριστίν Λαγκάρντ, και έδειξε στους συνομιλητές του ότι δυσκολεύεται αφάνταστα να δεσμευτεί για τη χρηματοδοτική συμμετοχή του Διεθνούς Οργανισμού στο Ελληνικό Πρόγραμμα. Αυτό που τονίζουν οι πηγές είναι ότι η πιο σοβαρή εξέλιξη στο Eurogroup θεωρείται η ομολογία ότι το ΔΝΤ δεν είναι διατεθειμένο να διακινδυνεύσει άλλα κονδύλια των χωρών-μελών του στην Ελλάδα.
Αυτή η διαπίστωση επιβεβαιώνει όσους είχαν υποψιαστεί ότι το Ταμείο είχε ξεκινήσει ένα παιχνίδι συνεχούς άρνησης σε ό,τι ετίθετο ενώπιον των στελεχών του, ώστε να υπάρχουν αρκετές και ικανές δικαιολογίες για την αποχώρησή του από την Ελλάδα. Ομως ένας αξιωματούχος μάς εξήγησε ότι το ΔΝΤ δεν θα μπορούσε από μόνο του να αποχωρήσει, καθώς για να τερματιστεί ο ρόλος του πρέπει να αποστείλει η Ελλάδα επιστολή με την οποία θα αναιρεί την προηγούμενη του 2015, με την οποία ο αρμόδιος υπουργός Οικονομικών παρακαλούσε για τη συμμετοχή του Ταμείου. Συγκεκριμένα τόνισε ότι «δεν έχουν τη δυνατότητα από μόνοι τους», αλλά είναι ευθύνη και αρμοδιότητα του κράτους-μέλους, και στη συγκεκριμένη περίπτωση, της Ελλάδας.
Γενικά η κατάσταση των διαπραγματεύσεων για το ελληνικό χρέος και τα υπόλοιπα ζητήματα που εκκρεμούν περιγράφεται ως «χλωμή». Επιχειρήθηκε, δε, η πρόβλεψη ότι ούτε στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου θα κλείσει το μείζον αυτό θέμα. Οι πηγές αναμένουν ότι το ΔΝΤ θα καταθέσει δική του πρόταση για να προκαταλάβει τις εξελίξεις, αν και το Ταμείο δεν επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο. Εάν δεν ληφθεί απόφαση στο επόμενο Eurogroup, τότε τα περιθώρια στενεύουν πραγματικά για την Ελλάδα και τον πρωθυπουργό της, για τον οποίο λέγεται ότι περπατά σε τεντωμένο σχοινί. Στο Ταμείο δεν δέχονται καμία ευθύνη για τον αποπροσανατολισμό του Αλέξη Τσίπρα.
Σημειώνεται από πηγές εκτός του ΔΝΤ ότι στη συνάντηση του Πεκίνου η κυρία Λαγκάρντ εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία, αλλά φέρεται να μην έδωσε ένα θετικό στίγμα όταν συνομίλησε με τον κ. Τσίπρα στην κινεζική πρωτεύουσα. Ωστόσο, η επικεφαλής του ΔΝΤ εξέφρασε αυτή την αισιοδοξία στο Δ.Σ. του Ταμείου, όταν ανέφερε ότι στο Μπάρι διαπίστωσε μια αλλαγή στη στάση των Ευρωπαίων. Αυτό δεν μεταφράστηκε στην πράξη, αντίθετα το Ταμείο φέρεται να εξαναγκάστηκε να κάνει βήματα προς την κατεύθυνση των θέσεων των Ευρωπαίων, αποδεχόμενο στην ουσία το 3,5% στο πρωτογενές πλεόνασμα μέχρι το 2022, γεγονός που πρέπει να καταμετρηθεί στα αρνητικά του και στις απώλειές του. Η απαίτηση για πλεόνασμα της τάξης του 1,5% ώστε να βοηθηθεί η ανάπτυξη είχε γίνει σημαία από την κυρία Λαγκάρντ και τον κ. Τόμσεν, και τώρα θα αναγκαστούν να δώσουν εξηγήσεις στα μέλη του Δ.Σ. Αναφορικά με την ελάφρυνση του χρέους, ο εκπρόσωπος Ράις υποστήριξε ότι η κυρία Λαγκάρντ επιμένει στους δύο πυλώνες, δηλαδή στις μεταρρυθμίσεις και τη διευθέτηση του χρέους. Βεβαίως το ΔΝΤ εξετάζει όλα τα δεδομένα που έχει στη διάθεσή του και, σύμφωνα με πληροφορίες, διαθέτει μία σειρά από επιλογές. Γνώστης των συζητήσεων του ΔΝΤ με τους Ευρωπαίους δεν απέκλεισε να οχυρωθεί ξανά το Ταμείο πίσω από τη στρατηγική των δύο πυλώνων, ιδιαίτερα εάν υπάρξουν αντιδράσεις στο Δ.Σ.
Το Ταμείο δικαιολογεί την αλλαγή της στάσης του έναντι του πρωτογενούς πλεονάσματος με τον ισχυρισμό ότι η πρόοδος της Ελλάδας είναι σημαντική: «Αυτό που είπαμε σχετικά με το πρωτογενές πλεόνασμα είναι ότι εφόσον η Ελλάδα έχει νομοθετήσει αυτή την ισχυρή δέσμη μεταρρυθμίσεων, πιστεύουμε ότι μπορεί να συμβάλει στη στήριξη του πλεονάσματος του 3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, μέχρι το 2022».
Ουσιαστικά το Ταμείο είναι μόνο στην υπόθεση του χρέους και κανένας Ευρωπαίος -ούτε οι παραδοσιακοί φίλοι της Ελλάδας- δεν υποστηρίζει κάποιες από τις θέσεις του. Η πιθανή εγκατάλειψη της ελληνικής κυβέρνησης από το ΔΝΤ στο ζήτημα του χρέους, αν και ο κ. Ράις ξεκαθάρισε ότι επιμένουν σε ελάφρυνση, θα μπορούσε να οδηγήσει και σε πολιτική κρίση τη χώρα, μία παράμετρος που συζητείται έντονα ανάμεσα στους δανειστές.
Τρία μεγάλα «αγκάθια» αντιμετωπίζει η Ελλάδα στο ζήτημα της ρύθμισης του χρέους, το οποίο εξελίσσεται σε θρίλερ.
1. Σύμφωνα με την άποψη κορυφαίου κυβερνητικού παράγοντα του οικονομικού κύκλου, «το ανησυχητικό είναι ότι πιθανότατα η στάση της Γερμανίας δεν έχει να κάνει μόνο με την προεκλογική τους περίοδο. Είναι αντίθετοι στη ρύθμιση του χρέους γενικώς και η θέση αυτή ίσως να μην αλλάξει μετά τις εκλογές στο τέλος Σεπτεμβρίου».
Με τα δεδομένα αυτά, το ενδιαφέρον στρέφεται και στο κατά πόσο μπορεί η όποια απόφαση, ακόμα κι αν δεν περιλαμβάνει το χρέος, να δίνει τη δυνατότητα ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE - Quantitative Easing) και εάν αυτό μπορεί να γίνει με μια ενισχυμένη δέσμευση από το Eurogroup, ότι η Ευρωζώνη θα εγγυηθεί σε κάθε περίπτωση τη βιωσιμότητα του χρέους.
2. Εδώ υπάρχει όμως το δεύτερο «αγκάθι», καταρχάς γιατί κάτι τέτοιο θα απαιτήσει ένα ερμηνευτικό άλμα από την πλευρά της ΕΚΤ. Και ναι μεν στο παρελθόν η ΕΚΤ έχει κάνει ερμηνευτικά άλματα, αλλά στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει η αντίθεση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε απέναντι στην ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE, αλλά και συνολικά για το πρόγραμμα της ΕΚΤ. Κορυφαίες πηγές της Τραπέζης της Ελλάδος, σχετικά με το ενδεχόμενο να ενταχθεί η Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ χωρίς να υπάρχει θετική Ανάλυση Βιωσιμότητας από το ΔΝΤ, έλεγαν ότι κάτι τέτοιο «θεωρητικά είναι δυνατό, αλλά πρακτικά είναι δύσκολο».
3. Το τρίτο ζήτημα που προβληματίζει σοβαρά την κυβέρνηση, αλλά και ευρύτερους πολιτικούς κύκλους, είναι ότι διαφαίνεται μια βαθύτερη διάθεση της γερμανικής πλευράς και άλλων δανειστών να μην αφήσουν τη χώρα «ελεύθερη» να χρηματοδοτείται μόνη της μετά το τέλος του προγράμματος ώστε να υπάρχει εποπτεία, τουλάχιστον έως ότου ολοκληρωθούν οι ιδιωτικοποιήσεις και η πώληση κρατικής περιουσίας.
Ενδεικτικό είναι ότι διατυπώνονται εκτιμήσεις από ορισμένα think tank (τα οποία συχνά προλέγουν θέσεις που διατυπώνονται αργότερα επισήμως), ότι, ακόμα κι αν η Ελλάδα αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές μετά το 2018, το κόστος δανεισμού της θα είναι υψηλό, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η βιωσιμότητα του χρέους και να δημιουργείται νέος φαύλος κύκλος. Τέτοιες εκτιμήσεις στην ουσία βάζουν στο τραπέζι την ανάγκη νέας στήριξης -και επομένως εποπτείας- και μετά το 2018, έστω κι αν αυτή δεν έχει τη μορφή του δανεισμού.
O «δεκάλογος» του Σόιμπλε
Η ελληνική οικονομία δεν λειτουργεί - ξεχάστε το QE
Πηγές του Βερολίνου που γνωρίζουν τις απόψεις του Γερμανού υπουργού Οικονομικών εξηγούν τα σχέδια της Γερμανίας για το χρέος της Ελλάδος
Το Βερολίνο είναι αποφασισμένο όχι απλώς να μεταθέσει τη συζήτηση για το ελληνικό χρέος μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, αλλά και να μην ελαττώσει ούτε κατά το ελάχιστο την πίεση προς τη χώρα, προκειμένου να μη σταματήσει η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
Αυτή είναι η ακλόνητη γερμανική θέση, η οποία αναπτύχθηκε στο Eurogroup και αποκαλύπτεται και από απολύτως έγκυρες πηγές στο Βερολίνο που απηχούν τις απόψεις του ίδιου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε με τις οποίες συνομίλησε το «Θέμα», επιβεβαιώνοντας πλήρως την αποκάλυψη της εφημερίδας την περασμένη εβδομάδα.
Οι αναφορές του πρωθυπουργού της Ελλάδας για τη γραβάτα που ετοιμάζεται να φορέσει -προεξοφλώντας συμφωνία για το χρέος- είχαν διαψευστεί κατηγορηματικά από το Βερολίνο, με τις συγκεκριμένες πηγές να αναρωτιούνται εάν ο κ. Aλέξης Τσίπρας κατανοεί την πραγματικότητα. Ο «δεκάλογος» που αναπτύχθηκε στο Eurogroup από το Βερολίνο, όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές, οι οποίες έχουν άμεση γνώση όσων διημείφθησαν στην κλειστή συνεδρίαση, έχει ως εξής:
1. Ξεχάστε οποιαδήποτε συζήτηση για τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους πριν από την ολοκλήρωση του προγράμματος το 2018.
2. Η συζήτηση για το χρέος, το 2018, θα ξεκινήσει μόνο αν η ολοκλήρωση του προγράμματος κριθεί επιτυχής.
3. Η συζήτηση για το χρέος το 2018 θα ξεκινήσει μόνο αν κριθεί αναγκαία.
4. Η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
5. Η συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν πρέπει να σας απασχολεί προς το παρόν.
6. Η Ελλάδα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση της Ευρωζώνης και δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη χώρα που βρέθηκε σε πρόγραμμα.
7. Τα πρωτογενή πλεονάσματα για τόσο μεγάλη χρονική περίοδο δεν θα ήταν ρεαλιστικά για μια οικονομία που λειτουργεί - στην περίπτωση της Ελλάδας είναι διαφορετικά τα πράγματα.
8. Ξεχάστε οποιαδήποτε παραχώρηση προς την ελληνική κυβέρνηση - κάτι τέτοιο θα την αποθάρρυνε από την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
9.Η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να κατηγορηθεί για οτιδήποτε. Εφάρμοσε μέχρι τελευταίας τελείας όσα της ζητήσαμε.
10.Το πρόβλημα είναι το ΔΝΤ. Δύσκολη, αλλά σε καμία περίπτωση αδύνατη μια συμφωνία με το Ταμείο.
Το Βερολίνο και η Φρανκφούρτη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως μια ειδική περίπτωση εντός της Ευρωζώνης, η οποία δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη χώρα που βρέθηκε σε πρόγραμμα στήριξης. «Η ελληνική κυβέρνηση έχει δεχτεί τα πάντα, κατάφερε να περάσει όλα τα μέτρα από το ελληνικό Κοινοβούλιο», έλεγαν στο «ΘΕΜΑ» οι ίδιες πηγές που έχουν άμεση γνώση των διαπραγματεύσεων και ενεργό συμμετοχή σε αυτές. «Κανείς δεν μπορεί να προσάψει κάτι στην ελληνική πλευρά. Η απαισιοδοξία έγκειται στην επίτευξη συμφωνίας με το ΔΝΤ».
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, το ΔΝΤ και το Βερολίνο θα καταλήξουν κάποια στιγμή σε μια συμφωνία για την Ελλάδα, χωρίς φυσικά να ρωτήσει κανείς την ελληνική κυβέρνηση. Το αφήγημα που προσπαθεί να περάσει η ελληνική πλευρά καταρρίπτεται λέξη προς λέξη.
«Η ελάφρυνση χρέους και τα χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα θα είχαν ίσως λογική σε κάποια λειτουργική οικονομία. Το να δίνεις χρήματα σε μια οικονομία, όπως η ελληνική που οι κυβερνήσεις της κάνουν το παν για να μην προωθήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, λειτουργεί αντίθετα. Η οικονομία θα συνηθίσει σε φθηνό χρήμα. Και κανείς δεν θα έχει λόγο να εφαρμόσει τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Αυτή είναι η επωδός των πηγών του Βερολίνου αναφορικά με την Ελλάδα.
Ο παράγοντας Μακρόν
Η επίσκεψη του νέου προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν στο Βερολίνο ήταν πολύ ενδιαφέρουσα για το μέλλον της Ευρωζώνης. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η Ελλάδα να θεωρήσει ότι Παρίσι και Βερολίνο θα έρθουν σε ρήξη με αφορμή την Ελλάδα, έλεγαν πρόσωπα που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις απόψεις και τους σχεδιασμούς του κ. Β. Σόιμπλε, και εξηγούσαν:
Το Παρίσι προτείνει μια συγκεκριμένη ατζέντα στο Βερολίνο, βάζοντας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, θέματα για το μέλλον ολόκληρης της Ευρωζώνης: ευρωομόλογα, κοινό υπουργό Οικονομικών, κοινό προϋπολογισμό αποκλειστικά για επενδύσεις. Το Βερολίνο εμφανίζεται διστακτικό. «Κάποιες απ’ αυτές έχουν ενδιαφέρον. Το ζήτημα είναι να βρεθούμε κάπου στη μέση. Είναι αδύνατον να εφαρμοστούν όλα όσα ζητεί το Παρίσι χωρίς αλλαγή των συνθηκών».
«Η Ομοσπονδιακή πορεία της Ε.Ε. δεν ήταν ποτέ πρόβλημα για τη Γερμανία. Για άλλες χώρες ήταν» σχολιάζουν χαρακτηριστικά οι συγκεκριμένες πηγές τις προτάσεις του Εμανουέλ Μακρόν.
