Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί την εκπνοή της προθεσμίας για την υποβολή προσφορών στον διεθνή διαγωνισμό που αφορά τρία θαλάσσια blocks υδρογονανθράκων: "Νότια Κρήτης Ι", "Νότια Κρήτης ΙΙ" και "Νότια Πελοποννήσου". Πρόκειται για μια διαδικασία που ξεπερνά τα στενά όρια της έρευνας για φυσικό αέριο και αγγίζει ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, γεωπολιτικής αναβάθμισης της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στρατηγικής απάντησης στην τουρκική αμφισβήτηση της ελληνικής ΑΟΖ, όπως αυτή εκφράζεται μέσω του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.
Η συγκυρία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς ο διαγωνισμός συμπίπτει με την επίσκεψη του αμερικανού υπουργού Εσωτερικών των ΗΠΑ, Νταγκ Μπέργκαμ, στη χώρα μας. Ο Μπέργκαμ φέρει την ιδιότητα του επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας του Λευκού Οίκου, γεγονός που προσδίδει επιπλέον βαρύτητα στις εξελίξεις.
Οι Πρωταγωνιστές του Διαγωνισμού
Μέχρι στιγμής, δύο εταιρείες έχουν αποκτήσει τα σεισμικά δεδομένα που αποτελούν προϋπόθεση για τη συμμετοχή στον διαγωνισμό: Chevron και Helleniq Energy. Αν και η απόκτηση των δεδομένων δεν συνεπάγεται αυτόματα την υποβολή προσφοράς, αποτελεί σαφή ένδειξη πρόθεσης. Αντίθετα, οι BP και Eni, που αρχικά εξέτασαν το data room, δεν προχώρησαν σε αγορά, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό στους δύο "μνηστήρες".
Η Helleniq Energy, μέσω της θυγατρικής Helleniq Upstream, έχει ήδη ιδρύσει τρεις νέες εταιρείες, μία για κάθε block, δείχνοντας ξεκάθαρη δέσμευση για συμμετοχή. Η στρατηγική της περιλαμβάνει την αναζήτηση διεθνούς εταίρου, κάτι που ενισχύει τη σοβαρότητα της προσέγγισής της.
Από την άλλη πλευρά, η Chevron αποτελεί το μεγάλο χαρτί του διαγωνισμού. Η εκδήλωση ενδιαφέροντός της ήταν ο βασικός λόγος που το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην προκήρυξη. Ο αμερικανικός κολοσσός επιστρέφει δυναμικά στη Μεσόγειο, με παράλληλη δραστηριότητα στη Λιβύη, ενώ η παρουσία του νοτίως της Κρήτης θεωρείται "κόκκινη γραμμή" για την Άγκυρα.
Το Γεωπολιτικό Υπόβαθρο
Η Τουρκία συνεχίζει να εργαλειοποιεί το μνημόνιο με τη Λιβύη, αποστέλλοντας χάρτες στον ΟΗΕ που τέμνουν την ελληνική ΑΟΖ. Σε αυτό το πλαίσιο, η παρουσία της Chevron αποκτά χαρακτήρα στρατηγικής αποτροπής, καθώς κάθε τουρκική πρόκληση θα έχει διάσταση σύγκρουσης με αμερικανικά συμφέροντα.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το block "Νότια Κρήτης ΙΙ", το οποίο επικαλύπτει κατά 20%–25% την περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου. Αν αυτό ανατεθεί στην Chevron, θα σημαίνει πρακτική ακύρωση των τουρκικών ισχυρισμών, επιβεβαιώνοντας ότι η μέση γραμμή – όπως ορίζεται στον νόμο Μανιάτη – είναι το όριο δικαιοδοσίας Ελλάδας – Λιβύης.
Οι Ενεργειακές Προοπτικές και οι Επενδυτικές Προκλήσεις
Ο διαγωνισμός για τα δύο νέα θαλάσσια οικόπεδα αποκτά επιπλέον σημασία, καθώς σύμφωνα με τον επικεφαλής της Helleniq Energy, Α. Σιάμισιη, η ExxonMobil, που ηγείται της κοινοπραξίας για τα άλλα δύο blocks της Κρήτης, φέρεται να έχει μεταθέσει για το 2027 την απόφαση για γεώτρηση στην Ελλάδα.
Η γεωλογική εικόνα νοτίως της Κρήτης παραπέμπει σε δομές παρόμοιες με τα μεγάλα κοιτάσματα Zohr (Αίγυπτος) και Leviathan (Ισραήλ). Μια πιθανή ανακάλυψη εκμεταλλεύσιμων ποσοτήτων φυσικού αερίου θα μπορούσε:
- να ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας,
- να δημιουργήσει εξαγώγιμο προϊόν για την Ευρώπη,
- να φέρει νέες επενδύσεις και φορολογικά έσοδα.
Ωστόσο, οι επενδύσεις είναι υψηλού ρίσκου. Το μεγάλο βάθος των υδάτων και το υψηλό κόστος μιας γεώτρησης – που μπορεί να ξεπεράσει τα 100 εκατ. δολάρια – καθιστούν κρίσιμη τη συμμετοχή μεγάλων εταιρειών με τεχνογνωσία και οικονομική δυνατότητα.
Τα Μεγέθη και το Χρονοδιάγραμμα
Τα blocks "Νότια Κρήτης Ι", "Νότια Κρήτης ΙΙ" και "Νότια Πελοποννήσου" καλύπτουν πάνω από 46.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η πρώτη γεώτρηση απέχει τουλάχιστον 3–5 χρόνια από την ανάθεση, λόγω των αδειοδοτήσεων και των τεχνικών προκλήσεων που απαιτούνται.
Αν εντοπιστούν κοιτάσματα, η φάση ανάπτυξης και παραγωγής θα απαιτήσει επενδύσεις δισεκατομμυρίων, με σημαντικές προοπτικές για την ελληνική οικονομία και την ενεργειακή αυτονομία της χώρας.
