Σε τραγικές συνθήκες, στην ύπαιθρο, εκτεθειμένοι στα τερτίπια του καιρού, ζουν περίπου 2.000 πρόσφυγες και μετανάστες που δεν κατάφεραν να βρουν «εισιτήριο» για το οργανωμένο -αλλά υπερπλήρες- hot spot της Σάμου. 

Πρόκειται για ανθρώπους κυρίως από το Αφγανιστάν και αφρικανικές χώρες που προσπαθούν να βγάλουν τον χειμώνα ζώντας μέσα σε πρόχειρες σκηνές, συχνά δίπλα σε ακαθαρσίες, και δίχως τρεχούμενο νερό.

«Κοιτάξτε, κοιμάμαι μέσα σε έναν θάμνο», λέει στη Deutsche Welle ο Ουάρ Κουάς, σχεδόν δακρυσμένος. Ο γκανέζος μετανάστης έφθασε στο νησί μαζί με τη σύζυγό του μέσω Τουρκίας στα τέλη Οκτωβρίου. Δεν υπάρχει χώρος για τους δύο εντός του υπερπλήρη καταυλισμού και αναγκάζονται να κοιμηθούν έξω, εκτεθειμένοι στο κρύο. Επιπλέον «δεν είμαστε ασφαλείς στον θάμνο, οποιοσδήποτε μπορεί να φθάσει στη σκηνή μας χωρίς έλεγχο. Φοβάμαι ότι μπορεί να συμβεί κάτι κακό», προσθέτει.

Ο νεαρός άνδρας μετά βίας μπορεί να εκφράσει με λόγια τα συναισθήματά του. Λέει ότι είναι ευγνώμων που οι Έλληνες του έσωσαν τη ζωή, όμως ταυτόχρονα εκφράζει έναν σοβαρό προβληματισμό: «Δεν μας άφησαν να πνιγούμε στο Αιγαίο, δεν είχαμε απώλειες στη θάλασσα, όμως τώρα θα έχουμε απώλειες εδώ. Γονατιστός ικετεύω τον ΟΗΕ, ικετεύω τις ελληνικές αρχές να έρθουν να μας σώσουν».

Ο Γιουσούφ από το Ιράν χρησιμοποιεί πιο σκληρή λόγια για να εκφράσει όσα βιώνει: «Σε αυτό το νησί δεν μας φέρονται ως ανθρώπινα όντα με ίσα δικαιώματα. Είναι σαν να αργοπεθαίνουμε». Πέρα από τις απελπιστικές συνθήκες διαβίωσης στη σκηνή, τονίζει ότι βρίσκεται στη Σάμο πάνω από οκτώ μήνες, χωρίς ακόμη να έχει πάρει καμία απάντηση για το μέλλον του –αν θα του χορηγηθεί άσυλο ή όχι. Αυτή η διαρκής αβεβαιότητα τον εξοργίζει.

Τα απογεύματα οικογένειες και ομάδες ομοεθνών μαζεύονται έξω από τον χώρο του καταυλισμού. Ορισμένοι κάτοικοι της Σάμου λένε ότι το κάνουν για λόγους ασφαλείας επειδή είναι επικίνδυνα όταν πέφτει το σκοτάδι εκτός του φυλασσόμενου κέντρου. Μέχρι να βραδιάσει παιδιά παίζουν στον χώρο, περικυκλωμένα από σκουπίδια. Η Φρέσταλ, ένα μικρό κορίτσι από το Αφγανιστάν, χαμογελά ακόμη κι όταν παραπονιέται: «Κάνει κρύο εδώ, έχει παντού σκουπίδια και αρρωσταίνουμε. Κι όταν αρρωσταίνουμε είναι δύσκολο να βρούμε γιατρό», λέει.

Η Δέσποινα Αναγνώστου, μέλος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Σάμο, δίνει μια συνοπτική εικόνα των δυσχερειών: «Συνολικά έχουμε περί τις 4.000 άτομα σε έναν χώρο που είχε αρχικά σχεδιαστεί για 700 και έχουμε πάνω από 2.000 ανθρώπους που μένουν σε σκηνές, χωρίς πρόσβαση σε τουαλέτες και τρεχούμενο νερό», επισημαίνει.