Ο Δεκαπενταύγουστος είναι ημέρα θρησκευτικής κατάνυξης,που ενώνει τους Έλληνες σε ένα κοινό πνεύμα λατρείας και γιορτής.
Η Παναγία είναι η πιο αγαπητή και σεβαστή μορφή στην Ορθοδοξία, και οι Έλληνες έχουν προσδώσει σε αυτήν αμέτρητα ονόματα που εκφράζουν την αγάπη και τη λατρεία τους, όπως Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Παντάνασσα, και πολλά άλλα. Υπάρχουν αμέτρητοι ναοί και ξωκλήσια αφιερωμένα στη Χάρη της, και στις 15 Αυγούστου οι πιστοί συρρέουν σε αυτά τα προσκυνήματα για να αποδώσουν τιμή και να ζητήσουν τη βοήθειά της.
Η Παναγία η Φιδούσα της Κεφαλονιάς
Από τους πιο διάσημους ναούς του νησιού καθώς δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές, που θέλουν να προσευχηθούν στην Παναγία αλλά να δουν από κοντά τα μικρά φιδάκια που εμφανίζονται κάθε χρόνο τέτοια εποχή.
Τα φιδάκια είναι μικρού μεγέθους, ακίνδυνα, που φέρουν στο κεφάλι τέσσερις μαύρες μικρές κοκκίδες σε σχήμα σταυρού. Εμφανίζονται από τις 6 έως τις 16 Αυγούστου στα βράχια πίσω από το φράγκικο καμπαναριό της εκκλησίας της Παναγίας Φιδούσας και έρπουν άφοβα ανάμεσα στον κόσμο και μέσα στην εκκλησία.
Σύμφωνα πάντα με την παράδοση, κάποτε πειρατές απείλησαν τη μονή. Μετά τις προσευχές των μοναχών, φίδια κύκλωσαν το μοναστήρι, απομακρύνοντας τον κίνδυνο! Αυτή ήταν η αρχή των θαυμάτων της Παναγίας Φιδούσας. Το θαύμα επαναλαμβάνεται από τότε κάθε χρόνο και είναι η εξήγηση που δίνει η λαϊκή παράδοση στην εμφάνιση των φιδιών. Θεωρείται μάλιστα κακό σημάδι να μην εμφανιστούν τα φιδάκια κάποια χρονιά, κάτι που, σύμφωνα πάντα με τον θρύλο, δεν συνέβη το 1940 και το 1953, την χρονιά των καταστροφικών σεισμών για την Κεφαλονιά. Η λαϊκή μουσική παράδοση της Κεφαλονιάς έχει μάλιστα ένα πασίγνωστο δίστιχο για την Παναγία Φιδούσα: «Τα φίδια από το Μαρκόπουλο καλαίνω να με φάνε μα κείνα είναι της Παναγιάς και με χαϊδολογάνε».
Οικουμενικό Πατριαρχείο: Δεν δόθηκε άδεια από την Τουρκία για λειτουργία τον Δεκαπενταύγουστο στην Παναγία Σουμελά
Η Παναγιά του Χάρου:
Στο μικρό εκκλησάκι του 1600 που βρίσκεται στο «Λειψώ», όπως αποκαλούν οι Δωδεκανήσιοι το μεγαλύτερο νησάκι του συμπλέγματος των Λειψών, τιμούν την Παναγία του Χάρου, εννέα μέρες μετά την Κοίμησή της.
Είναι ένας Ναός αφιερωμένος στην «Παναγία του Χάρου» και τον έφτιαξαν μοναχοί από την Πάτμο. Γιατί την αποκαλούν οι κάτοικοι των Λειψών έτσι τη θαυματουργή εικόνα που έμεινε ανέπαφη με το πέρασμα του χρόνου; Γιατί, σπάνια στην Ορθόδοξη εικονογραφία, η Παναγία αντί να κρατά το θείο βρέφος κρατά τον Εσταυρωμένο.
Η Παναγία ιστορείται να κρατά τον Χριστό όχι ως βρέφος, αλλά νεκρό στο Σταυρό του μαρτυρίου. Και επειδή οι έννοιες νεκρός και Χάρος σχετίζονται, η εικόνα, και γενικότερα η εκκλησία, ονομάστηκε «Παναγία του Χάρου».
Πάτμος: Το έθιμο του επιταφίου
Στο νησί της Αποκάλυψης, την Πάτμο, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό μοναστήρι, οι μοναχοί του τηρούν το έθιμο του επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο με βυζαντινές καταβολές. Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού σε μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα. Οι ψαράδες κάθε Δεκαπενταύγουστο βγάζουν τα καΐκια τους στη θάλασσα και με τη συνοδεία της εικόνας από την περιοχή Κονσολάτο του λιμένα Σκάλας Πάτμου κατευθύνονται στον όρμο της Παναγίας του Γερανού. Η ευχή των σταφυλιών είναι στο πέρας του Εσπερινού και ακολουθεί το κέρασμα παραδοσιακών προϊόντων.
Ξακουστοί εορτασμοί:
Ο εορτασμός της Παναγίας στην Τήνο είναι ο πιο γνωστός στην Ελλάδα, με το νησί να αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους προορισμούς για προσκύνημα. Η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Τήνου είναι ένα από τα πιο κατανυκτικά στιγμιότυπα του εορτασμού.
Στην Πάρο, η Εκατονταπυλιανή αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες πιστούς, ενώ στη Σουμελά, η Μονή που αποτελεί θρησκευτικό σύμβολο των Ποντίων, συγκεντρώνει επίσης μεγάλο αριθμό προσκυνητών, που συμμετέχουν με ευλάβεια στις θρησκευτικές τελετές.
Πανηγύρια και παραδοσιακά γλέντια:
Ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου συνοδεύεται από παραδοσιακά γλέντια και χορούς σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Στα Ζαγοροχώρια, οι τριήμερες εκδηλώσεις με ηπειρώτικους σκοπούς, στη Θάσο το γιορτινό τραπέζι μετά τη λιτάνευση της εικόνας, και στη Λέσβο το πανηγύρι στην Αγιάσο είναι μερικά παραδείγματα των πλούσιων εορταστικών παραδόσεων που συνοδεύουν αυτή τη σημαντική θρησκευτική εορτή.
