Τη βεβαιότητα ότι η παρούσα κρίση στις συνομιλίες θα επιλυθεί και οι δύο ηγέτες θα επιστρέψουν στο τραπέζι των συνομιλιών, εξέφρασε ο ειδικός σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ την Κύπρο, Έσπεν Μπαρθ Έιντε, μιλώντας σε ανοιχτή συζήτηση για το κυπριακό στη δεξαμενή σκέψης της Ουάσιγκτον, Atlantic Council. O κ. Έιντε είπε πως και οι δύο ηγεσίες του λένε ότι θέλουν να συνεχίσουν.
"Απλά πρέπει να βρούμε τον τρόπο κι όταν θα επιτρέψουμε (στην Κύπρο) θα το συζητήσουμε".
Η ανοιχτή συζήτηση είχε θέμα "στρατηγική και βιώσιμη ανάπτυξη για μια ενωμένη Κύπρο" συνδιοργανώθηκε από το Atlantic Council, το ίδρυμα Concordia και την αμερικανική οργάνωση One Cyprus.
Η τέως υφυπουργός Εξωτερικών Βικτώρια Νούλαντ που έκανε την εισαγωγική ομιλία επισήμανε πως το γεγονός ότι παρόμοια διάσκεψη λαμβάνει χώρα τώρα υποδηλώνει ότι η διευθέτηση είναι κοντά. Ανέφερε ότι μια διευθέτηση στην Κύπρο θα είναι καλή για τις δύο κοινότητες, την περιοχή και πολύ σημαντικό παράδειγμα του τι είναι δυνατόν όταν κάποιοι εργάζονται σκληρά για την ειρήνη.
Χαρακτήρισε σημαντικό το να προγραμματίζουμε από τώρα για την επιτυχία, γιατί αν οι διαπραγματεύσεις πάνε καλά όπως ελπίζουμε, τότε θα χρειαστούμε ένα πολύ γρήγορο ξεκίνημα για να αρχίσουμε να εκπληρώνουμε αυτό που θα χρειαστεί μια ενωμένη Κύπρος.
Επισήμανε στο ακροατήριο το γεγονός ότι στην ενημέρωση Τύπου στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ την Τρίτη -την πρώτη από την ανάληψη των καθηκόντων της κυβέρνησης Τραμπ -ο βοηθός εκπρόσωπος Μαρκ Τόνερ ξεκίνησε με την έκφραση της υποστήριξης των ΗΠΑ στη διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η Βικτώρια Νούλαντ είπε πως οι ΗΠΑ έχουν προφανές συμφέρον στη λύση του κυπριακού, να δουν τις δύο κοινότητες με τη βοήθεια του ΟΗΕ, της διεθνούς κοινότητας και των Ηνωμένων Πολιτειών, να αποδεικνύουν σ` όλο τον κόσμο τι μπορεί να γίνει αν εργάζεσαι για την ειρήνη. Και μετά να γίνει ένα ανθηρό κέντρο για ευημερία, ασφάλεια και καλή διακυβέρνηση, που θα αποτελέσουν παράδειγμα, σ` όλο τον κόσμο.
Η κ. Νούλαντ ανέφερε πως αυτές οι διαπραγματεύσεις πάνε καλά και έχουν πιθανότητα επιτυχίας, εν μέρει εξ αιτίας της μεθοδολογίας και επισήμανε ότι "οι σοφοί ηγέτες στο νησί" με τη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών ξεκίνησαν αρχίζοντας με το "τελικό στάδιο" (end state). Υπενθύμισε την κοινή διακήρυξη της 11ης Φεβρουαρίου που ορίζει "το πλαίσιο του κυπριακού σπιτιού". Δηλαδή, το είδος της νομής της εξουσίας, του οράματος και της ευημερίας που θα έχουν και το είδος του κράτους που θα αποτελείται από δύο ξεχωριστές κοινότητες οι οποίες θα ζουν μαζί αρμονικά..
Χαρακτήρισε τους δύο ηγέτες "απόλυτα δεσμευμένους στη λύση" και που βάζουν όχι μόνο το μυαλό, αλλά τις καρδιές και την ψυχή τους στις συνομιλίες. Έπλεξε επίσης το εγκώμιο του "φίλου της για δεκαετίες", Εσπεν Μπαρθ Έιντε και τις διαπραγματευτικές του ικανότητες και αφοσίωση.
Ἁν δεν μπορεί να τους βοηθήσει ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε, τίποτε δεν θα μπορέσει", είπε.
Χωρίς να μπει στην ουσία των συνομιλιών, ανέφερε ότι πριν σχεδόν μήνες που αποχώρησε από τα καθήκοντά της, "μπορούσαμε να δούμε την γραμμή τερματισμού". Σημειώθηκε τεράστια πρόοδος στην οικονομική δομή, στη διακυβέρνηση κλπ.
Πρόσθεσε ότι υπάρχουν θέματα ασφαλείας τα οποία πρέπει να λυθούν, τόσο σε σχέση με την ασφάλεια στο νησί όσο και στο πως το νησί θα παρουσιάζεται στον κόσμο, όμως, "όλοι εμείς που είχαμε την ευκαιρία να εμπλακούμε, πιστεύουμε ότι υπάρχει τρόπος να προχωρήσουμε, προστατεύοντας τα δικαιώματα και συμφέροντα και των δύο κοινοτήτων, που θα δημιουργήσουν μια ισχυρότερη Κύπρο για την περιοχή".
Καταλήγοντας, κάλεσε τους Κύπριους να μην απολεσθεί η στιγμή, καθώς βρίσκονται πολύ κοντά.
Στην πρώτη ενότητα της διάσκεψης με θέμα "θέτοντας τις βάσεις για μια ευημερούσα ενωμένη Κύπρο", ο ειδικός σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ, για την Κύπρο, Έσπεν Μπαρθ Έιντε, ο Ελληνοκύπριος διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης κι ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζόναθαν Κόεν, απάντησαν σε ερωτήσεις της δημοσιογράφου του Politico, Sara Stefanini.
Στο ερώτημα για το αποτέλεσμα της διάσκεψης της Γενεύης και τις προβλέψεις του για το πως βλέπει να προχωρά η διαδικασία, ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε αναφέρθηκε είπε πως συνέβησαν ορισμένα πολύ σημαντικά πράγματα τη δεύτερη εβδομάδα του Ιανουαρίου. Το πρώτο, η ανταλλαγή των χαρτών από τους δύο ηγέτες, κάτι που δεν συνέβη ποτέ στο παρελθόν και ήταν το κλειδί για την σύγκληση της διάσκεψης για την Κύπρο στις 12 Ιανουαρίου.
Για τη διάσκεψη είπε ότι θα θέλαμε να κρατήσει λίγο περισσότερο, όμως επανασυγκλήθηκε την επόμενη εβδομάδα, Σημείωσε ωστόσο, ότι ο στόχος ήταν να λάβουν την εντολή για την διεύρυνση της συζήτησης, με την συμμετοχή και των εγγυητριών δυνάμεων, αλλά και της ΕΕ. ως ενδιαφερόμενο μέρος/παρατηρητής. Για τις συναντήσεις που ακολούθησαν στο Μοντ Πελερίν σε επίπεδο Γενικών Διευθυντών, είπε πως ήταν "από τις πλέον πλούσιες κι ενημερωτικές μορφές συνομιλιών που άκουσε, για το πως οι δύο κοινότητες βλέπουν τα θέματα, τις ανησυχίες και ελπίδες τους στο τοπίο της ασφάλειας", εξαίροντας τις παρουσιάσεις των διαπραγματευτών των δύο κοινοτήτων και τις τοποθετήσεις των αντιπροσώπων των εγγυητριών δυνάμεων.
"Παρότι έχουμε πολλή δρόμο να διανύσουμε στο δύσκολο αυτό θέμα, είναι δυνατό. Οι εγγυήσεις και η ασφάλεια δεν θα είναι αυτό που θα εμποδίσει τη διευθέτηση. Κι αυτό που λέω είναι σημαντικό, γιατί όλοι έλεγαν ότι δεν πρόκειται να υπάρξει διευθέτηση χωρίς συμφωνία στην ασφάλεια και τις εγγυήσεις".
Ο κ. Έιντε πρόσθεσε ότι αυτή τη στιγμή εργάζονται πάνω σε φόρμουλα η οποία ο ίδιος πιστεύει "μπορεί στο τέλος να προχωρήσει (to fly), αν υπάρχει βούληση, κι αρκετή εμπιστοσύνη για να σκεφτούμε έξω από τα εσκαμμένα (outside of the box), δοκιμάζοντας (improvising/αυτοσχεδιάζοντας) σ` αυτό το ζήτημα νέα προσέγγιση.
"Αυτά είναι τα καλά νέα. Τα όχι και τόσο καλά νέα είναι πως δεν χρησιμοποιήσαμε το χρόνο μετά τη Γενεύη όσο πολύ θα μπορούσαμε", είπε, διευκρινίζοντας ότι δεν σημειώθηκε η αναμενόμενη πρόοδος στα θέματα που μπορούν να λυθούν στην Κύπρο μόνο από τους Κύπριους και τα οποία θα διευκολύνουν ην επιστροφή στο τραπέζι της διάσκεψης της Γενεύης.
Για την πρόσφατη κρίση στις συνομιλίες, είπε - χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες -ότι πιστεύει πως θα επιλυθεί.
"Ἑίχαμε και στο παρελθόν κι αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι ηγέτες επιστρέφουν στο τραπέζι. Όμως, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε χρήσιμα το χρόνο μας. Οι συνομιλίες μου με τους ηγέτες τις τελευταίες μέρες, πριν έλθω εδώ, ήταν κυρίως για τη μορφή που θα χρησιμοποιήσουμε ότι θα επιστρέψουμε στη διαπραγμάτευση, χωρίς να χάσουμε περαιτέρω χρόνο".
Ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης είπε ότι αρχικά η Ελληνοκυπριακή πλευρά ήταν διστακτική, όμως μετά το Μοντ Πελεράν, όπου συζητήθηκαν όλα τα θέματα και οι εγγυήσεις με την ασφάλεια και υπήρχαν και ανεπίσημες συζητήσεις για την ασφάλεια, αποφασίσαμε ότι έφτασε ο καιρός να έλθουν όλοι μέσα και να συζητήσουμε την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.
"Για μας, τίποτε πραγματικά δεν πήγε στραβά στη Γενεύη. Ηταν μια πολύ καλή και επιτυχημένη συνάντηση", τόνισε.
Αποκάλυψε ότι γνώριζαν πως δεν θα λυνόταν εκεί το θέμα ων εγγυήσεων και της ασφάλειας κι εκείνο που συζητήσουν ήταν τι θα επακολουθούσε.
"Η Γενεύη παρήγαγε συνέχεια κι αυτό ήταν πολύ σημαντικό. Είχαμε μια συνάντηση που ο καθένας είπε αυτό που νόμιζε κι αποφασίσαμε τελικά να συνεχίσουμε στο επίπεδο των βοηθών".
Για την συνάντηση στο Μοντ Πελεράν είπε πως συζητήθηκε η ουσία κι όχι απλά ανακοινώσεις. Αναφέρθηκε επίσης και στην ισχυρή επιφύλαξη που εξέφρασε η Τουρκία, που ήθελε για να επαναληφθεί η συνάντηση σε πολιτικό επίπεδο, να δει τι θα συμβεί και στα υπόλοιπα κεφάλαια.
Για τις συναντήσεις που ακολούθησαν στην Κύπρο, ο κ. Μαυρογιάννης είπε πως δεν παρήγαγαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, παρότι υπήρχαν και καλές στιγμές σε κάποια ζητήματα. Μίλησε και για τις τουρκικές αξιώσεις στο ζήτημα των τεσσάρων ελευθεριών, αλλά και την ερμηνεία της πολιτικής ισότητας και αποτελεσματικής αντιπροσώπευσης που δεν επέτρεψαν προχωρήσουμε, παρότι η μεθοδολογία ήταν η σωστή.
Για την διακοπή των συνομιλιών, είπε πως θα πρέπει να το ξεπεράσουμε.
"Εχουμε την πολύ ισχυρή αποφασιστικότητα. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα σας πει ότι είναι περισσότερο από ποτέ αποφασισμένος, όμως θα πρέπει να βρούμε τρόπο για να επιστρέψουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με αλληλοσεβασμό, χωρίς να ταπεινώνουμε ο ένας τον άλλον και κοιτάζοντας το μέλλον. Η κληρονομιά του παρελθόντος είναι πάντοτε προβληματική, Μόνο το μέλλον μπορεί ν μας ενώσει".
Ο Αμερικανός βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόναθαν Κόεν είπε πως η παρουσία στην Ουάσιγκτον αυτές τις ημέρες του Έσπεν Μπαρθ Έιντε και του Ανδρέα Μαυρογιάννη λειτουργούν καταλυτικά βοηθώντας τη νέα κυβέρνηση να επαναβεβαιώσει "την ισχυρή αμερικανική υποστήριξη στη διαδικασία και τις προοπτικές επανένωσης της Κύπρου, που θα βοηθήσει όχι μόνο την Κύπρο και την περιοχή, αλλά και θα βελτιώσει τις ζωές όλων των κατοίκων της νήσου, θα δημιουργήσει ευημερία, ανάπτυξη και επενδύσεις, ασφάλεια και θα ανοίξει πολιτικές και οικονομικές ευκαιρίες καθώς και ευκαιρίες στην ασφάλεια, που δεν υπήρχαν εδώ και 40 χρόνια".
Ο κ. Κόεν τόνισε ότι αυτά τα συμφέροντα των ΗΠΑ δεν έχουν αλλάξει με την αλλαγή κυβέρνησης, ούτε η ισχυρή αμερικανική υποστήριξη προς τη διαδικασία.
Ο Αμερικανός αξιωματούχους τόνισε ότι τα τηλεφωνήματα του υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί ήταν από τα πρώτα που έκανε μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.
"Ήταν πολύ θερμός και υποστηρικτικός και ανέπτυξε ορισμένες από τις αρχές που είπα και που ανέφερε και η κ. Νούλαντ. Είναι εξαιρετικά σημαντικό που στην πρώτη ενημέρωση των δημοσιογράφων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ από την παρούσα κυβέρνηση, υπήρχε δήλωση του εκπροσώπου με την οποία υποστήριζε τη διαδικασία και καλωσόριζε την επίσκεψη Έιντε και το ρόλο του".
Για το θέμα που προέκυψε με την απόφαση της Βουλής για το ενωτικό δημοψήφισμα, ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε συμφώνησε με τον Ανδρέα Μαυρογιάννη για τη σημασία να κοιτάζουν οι δύο κοινότητες το μέλλον κι όχι το παρελθόν. Σημείωσε ότι επανειλημμένα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επέκρινε την απόφαση της Βουλής, λέγοντας παράλληλα ότι οι Τ/κ αισθάνονται ακόμη πιο έντονα.
"Υπάρχει επίσης το ζήτημα, πόσο θα επιτραπεί στο θέμα αυτό να υπονομεύσει τη διαδικασία. Ολοι έχουν ρόλο να διαδραματίσουν. Και η Ε/κ πλευρά μπορεί να κάνει κάτι για το ζήτημα που το ξεκίνησε (the source issue), αλλά και η Τ/κ πλευρά να αποφασίσει πόσο θα επιτρέψει σ αυτό `να παρεμποδίσει την μελλοντική πρόοδο. Αν και οι δύο πλευρές προσπαθήσουν να συγκλίνουν, αντί να τραβήξουν αντίθετα επιτρέποντας να τους χωρίσει, θα είναι υποβοηθητικό για όλους".
ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Οι τόνοι της συνάντησης ανέβηκαν λίγο όταν η συντονίστρια δημοσιογράφος παρουσίασε τον αντιπρόσωπο του ψευδοκράτους στην Ουάσιγκτον Ισμετ Κουρούκογλου ως αντιπρόσωπο του Τ/κ υπουργείου Εξωτερικών".
Ο κ. Κουρούκογλου είπε πως θα έπρεπε όλες οι πλευρές να εκπροσωπηθούν ισότιμα στην συζήτηση, αλλά η πρόσκληση προς τον διαπραγματευτή των Τ/κ Οζντίλ Ναμί δεν εστάλη έγκαιρα. Είπε επίσης πως από τη στιγμή που δεν συμμετέχουν και οι δύο πλευρές, ο κ. Έιντε δεν θα έπρεπε να συμμετάσχει.
Παρεμβαίνοντας αμέσως ο κ. Μαυρογιάννης είπε πως δεν υπάρχει Τ/κ υπουργείο Εξωτερικών. Μπορεί να θέλει να εκφραστεί προσωπικά ως Τουρκοκύπριος.
"Ουδείς μπορεί να επιβάλει στον ειδικό σύμβουλος του ΓΓ που θα πάει και που δεν θα πάει".
Διευκρίνισε ακόμη ότι έλαβε την πρόσκληση την ίδια μέρα με τον Οζντίλ Ναμί και επανειλημμένα προσπάθησε να τον πείσει να συμμετάσχει κι αυτός.
Ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε επιβεβαίωσε ότι οι προσκλήσεις εστάλησαν την ίδια μέρα, όμως στον κ.Ναμί το έστειλαν σε λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που δεν χρησιμοποιεί συχνά με αποτέλεσμα να αργήσει να δει την πρόσκληση.
Τούρκος διπλωμάτης ρώτησε πως μπορεί η ενέργεια να αποτελέσει καταλύτη τη στιγμή που οι Ε/κ ανοίγουν νέες προσφορές(ενέργεια) ; Θα αποβεί εμπόδιο, είπε.
Παράλληλα ισχυρίστηκε πως δεν ήταν η Τουρκία που επενέβη στην Κύπρο, αλλά οι Ε/κ που αμφισβήτησαν τα ίσα δικαιώματα των Τ/κ. Η Τουρκία, πρόσθεσε, επενέβη από μία αλυσίδα γεγονότων που δεν μπορούσε να αφήσει αναπάντητα.
Τέλος, ήγειρε το θέμα της απόφασης της Βουλής, λέγοντας ότι η ιδέα πίσω από αυτό είναι της πλήρους ελληνοποίησης του νησιού.
Ο κ. Κόεν (στον οποίο έγινε η πρώτη ερώτηση) είπε ότι τα χρηματικά οφέλη από το αέριο θα είναι πολύ μικρότερα χωρίς συμφωνία με τους Τουρκοκυπρίους και ταυτόχρονα χωρίς συμφωνία, η μεταφορά του Ισραηλινού αερίου με αγωγό στην Τουρκία δεν θα υλοποιηθεί ποτέ.
"Αυτά τα δύο κομμάτια του οικονομικού παζλ λειτουργούν ως κίνητρο και για τις δύο πλευρές", είπε ο Αμερικανός βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών.
Ο κ. Μαυρογιάννης είπε ότι μετά τη λύση δεν αποκλείει η Κύπρος την πιθανότητα μεταφοράς του αέριου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, εξετάζοντας κι όλες τις άλλες επιλογές.
Είπε στον Τούρκο διπλωμάτη πως δεν έχουν την ίδια αντίληψη της ιστορίας και τίποτε δεν δικαιολογεί την εισβολή, την κατοχή, τους αγνοούμενους και τους πρόσφυγες.
Ο κ. Ειντε είπε πως επειδή το αέριο βρίσκεται σε μεγάλο βάθος, είναι ακριβό. Επομένως για να είναι συμφέρουσα η παραγωγή του θα πρέπει να βρεθεί φθηνότερος τρόπος μεταφοράς.
Η τελευταία ενότητα της ανοιχτής συζήτησης είχε θέμα "Πηγαίνοντας στην ανάπτυξη: Νέα μοντέλα ανάπτυξης σε μια ενωμένη Κύπρο", με ομιλητές τον γενικό διευθυντή της εταιρείας Third Point LLC και μέλος του δ.σ. της Ελληνικής Τράπεζας Ντέιβιντ Μπονάνο, της επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΔΝΤ για την Κύπρο Ρέιτσελ Βαν Έλκαν και τον εκτελεστικό διευθυντή της οργάνωσης One Cyprus Now, Τζον Χάρκριντερ.
