Ὁ στάρετς Ἰωσὴφ θεράπευε διάφορες ἀσθένειες. Ὑποστήριζε πὼς οἱ μισοὶ ἀπὸ τοὺς ἀσθενεῖς θεραπεύονταν, ἐνῶ οἱ ἄλλοι μισοὶ ἔφευγαν ἀθεράπευτοι. Ὁ Θεὸς δὲν ἐπέτρεπε νὰ θεραπευτοῦν, ἐπειδὴ ἡ θεραπεία τους δὲν θὰ ἦταν ὠφέλιμη γιὰ τὴ σωτηρία τους, ἀλλὰ θὰ προκαλοῦσε τὸν πνευματικό τους θάνατο.
Πολλὲς φορὲς οἱ δαιμονισμένοι τοῦ προκαλοῦσαν πολλὰ προβλήματα. Οἱ οἰκεῖοι του τὸν προέτρεπαν νὰ μὴ δέχεται στὸ σπίτι δαιμονισμένους, ἐπειδὴ οἱ δαίμονες ἐκδικοῦνταν ὅλους ἐκείνους ποὺ ἔμεναν ἐκεῖ. Ὁ γέροντας τοὺς ἀπαντοῦσε: «Ἡ ὑπομονὴ εἶναι δύσκολο πράγμα, ὅμως δὲν πρέπει νὰ φοβόμαστε τοὺς δαίμονες!»
Ὁ κῆπος τοῦ γέροντα ἦταν ποτισμένος μὲ τὰ δάκρυα τῶν πονεμένων καὶ ἄρρωστων ἀνθρώπων, ποὺ ἐπιθυμοῦσαν νὰ γίνουν καλά. Πολλὲς φορὲς ἔλεγε πὼς τὰ παιδιὰ στὶς μέρες μας γίνονται ἀνυπάκουα, ὑπερήφανα καὶ χωρὶς ντροπή, ἐνῶ ἀργότερα φτάνουν στὸ σημεῖο νὰ δαιμονίζονται. Αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους τοὺς προέτρεπε νὰ δείχνουν ταπείνωση καὶ νὰ ζητοῦν συγχώρεση ἀπὸ τοὺς γονεῖς τους.
Πρέπει νὰ ἔχεις μεγάλη Ἀγάπη στὴν καρδιὰ γιὰ νὰ μὴν ἀρνηθεῖς ποτὲ νὰ δεχτεῖς τὸν καθένα. Τὸ ἐκλεκτὸ αὐτὸ σκεῦος τοῦ Θεοῦ εἶχε τέτοια Ἀγάπη. Πάντα ἔβρισκε χρόνο γιὰ τὸν καθένα.
Ὁ ἀδελφὸς Ἰωάννης ἐπισκέφτηκε πολλὲς φορὲς τὸν γέροντα Ἰωσὴφ στὸ χωριὸ Ἰαλόβιτσα καὶ εἶδε ἐκεῖ πολλὲς θαυματουργικὲς θεραπεῖες. «Χωρὶς τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πιστεύω πὼς εἶναι ἀδύνατο νὰ γίνουν τέτοιες θαυματουργίες, ποὺ ἔκανε ὁ μεγάλος ἱκέτης τῆς Βολυνίας», ἔλεγε ὁ Ἰωάννης. Τὸ ἴδιο μπορεῖ νὰ πεῖ καὶ κάθε ἡλικιωμένος κάτοικος τοῦ Ποτσάεφ. Ὅπως καὶ χιλιάδες ἄνθρωποι ἀπ’ ὅλη τὴ χώρα ποὺ θεραπεύτηκαν ἀπὸ τὸ γέροντα Ἰωσήφ.
Κάποια φορά, μετὰ τὴν πρωινὴ προσευχή, ὁ στάρετς Ἰωσὴφ κλείστηκε στὸ κελί του γιὰ ἀρκετὴ ὥρα. Ὅταν βγῆκε, τοὺς χαιρέτησε ὅλους μὲ τὰ λόγια τοῦ προφήτη Ἠσαΐα: «Μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε, ὅτι μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός!». ’Ἔπειτα ἄρχισε νὰ μιλάει γιὰ τὶς αἰτίες ποὺ εἶχαν φέρει ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἐκεῖ. Ἡ κύρια αἰτία, σύμφωνα μὲ τὰ λόγια τοῦ γέροντα, κρύβεται στὸ πνεῦμα τοῦ ἀθεϊσμοῦ, ποὺ «φυτεύεται στὸν ἄνθρωπο στὸ σχολεῖο. Οἱ μαθητὲς παρακολουθοῦνται, δὲν ἐπιτρέπεται νὰ μποῦν στὸν ναό, ἐπιχειρεῖται μία ἰδεολογικὴ ἐπεξεργασία μέσῳ τῆς ὁποίας ἐξευτελίζεται ἡ ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν πηγαίνει συχνὰ στὴν ἐκκλησία, ποὺ δὲν ἐξομολογεῖται καὶ δὲν κοινωνεῖ, δὲν γίνεται μέτοχος τῆς θείας χάριτος. Αὐτὴ εἶναι ἡ αἰτία ποὺ ἡ πλειοψηφία τῶν ἀνθρώπων φτάνουν νὰ εἶναι ψυχικὰ ἄρρωστοι». Ὁ γέροντας τοὺς συμβούλευε νὰ θεραπευτοῦν ἀπὸ τὴν ἀρρώστια αὐτὴ τοῦ αἰώνα μας μὲ τὴν προσευχή.
Στὸν γέροντα ἔρχονταν καὶ πολλοὶ νέοι ἄνθρωποι ποὺ παραπονοῦνταν πὼς εἶναι μελαγχολικοὶ καὶ ὑποφέρουν ἀπὸ ἀϋπνίες καὶ ἔλλειψη ὄρεξης. Αὐτοὺς ὁ γέροντας τοὺς ἔπαιρνε στὴ μέση τῆς αὐλῆς, τοὺς ἔλεγε νὰ κάνουν 450 ἐδαφιαῖες μετάνοιες καὶ τοὺς προέτρεπε νὰ κάνουν τὸ ἴδιο καὶ στὸ σπίτι τους κάθε βράδυ. Τοὺς συμβούλευε ἐπίσης νὰ φοροῦν στὸ λαιμό τους σταυρό, νὰ μὴν πίνουν, νὰ μὴν καπνίζουν, νὰ ἐκκλησιάζονται, νὰ νηστεύουν τὶς καθορισμένες ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία νηστεῖες καὶ νὰ κοινωνοῦν. Τότε, σύμφωνα μὲ τὰ λεγόμενά του, ὅλα τὰ «νεῦρα» θὰ φύγουν καὶ θὰ γίνουν ὑγιεῖς. Πρόσθετε ἐπίσης πὼς μὲ τὰ νεῦρα αἰσθανόμαστε πόνο, ὅταν ὅμως ἡ ψυχὴ εἶναι ἄρρωστη δὲν σημαίνει πὼς εἶναι ἄρρωστα καὶ τὰ νεῦρα ἀλλὰ οἱ δαίμονες μᾶς βασανίζουν καὶ τότε χρειάζεται προσευχὴ γιὰ νὰ τοὺς νικήσεις.
Ὁ γέροντας ἀγαποῦσε πολὺ τὴ φύση. Τὴν αἰσθανόταν. Προσπαθοῦσε νὰ ὀμορφύνει τὴ γῆ μὲ λουλούδια καὶ διάφορα δέντρα. Σὲ ὅσα μέρη κι ἂν ἔζησε, ὅπως στὴ Λαύρα τοῦ Ποτσάεφ, στὸ κοιμητήριο τῶν μοναχῶν, στὴν Ἰαλόβιτσα, ἄφησε πίσω του ἕνα ζωντανὸ μνημεῖο μὲ καλλωπιστικὰ φυτὰ καὶ λουλούδια ἀλλὰ καὶ ὀπωροφόρα δέντρα. Ἡ ἄνοιξη ἦταν γι’ αὐτὸν μία παραδεισιακὴ ἐποχή. Ὁ γέροντας ἔλεγε πὼς μέχρι τὴν ἐποχὴ τοῦ θερισμοῦ, ὅλη ἡ χλωρίδα, τὸ χορτάρι, τὰ λουλούδια, τὰ φύλλα τῶν δέντρων καὶ τὰ δεντρύλια εἶναι φρέσκα, λαμπερὰ καὶ γεμάτα ζωή, ἐνῶ μετὰ τὸν καιρὸ τοῦ θερισμοῦ ἔρχεται τὸ φθινόπωρο καὶ τὰ φύλλα ἀρχίζουν νὰ χάνουν τὸ χρῶμα τους, τὴ φρεσκάδα τους. Ἔτσι εἶναι κι ὁ ἄνθρωπος… Ὁ στάρετς Ἰωσὴφ εἶχε καλὴ καρδιά. Λυπόταν πολὺ γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν κακῶν ἀνθρώπων, ἐπειδὴ τὸ κακὸ δὲν εἶναι ἴδιον τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Τὸ κακὸ ἐμφανίζεται στὸν ἄνθρωπο μὲ τὴν ἐπήρεια τῶν δαιμόνων, γι’ αὐτὸ κι οἱ κακοὶ ἄνθρωποι φτάνουν στὸ σημεῖο νὰ μοιάζουν μ’ αὐτούς. «Κάθε ἁμαρτία τυλίγει τὴν ἀνθρώπινη ψυχὴ σὰν ἕνας ἱστὸς ἀράχνης, γιατί ἡ κακία εἶναι σὰν τὴν ἀτσάλινη κλωστή. Προσπάθησε νὰ τὴν σπάσεις. Κακοὶ ἄνθρωποι σκότωσαν τὸν τσάρο καὶ τώρα χλευάζουν τοὺς ὀρθοδόξους. Εἶναι μεγάλη εὐτυχία γιὰ μᾶς ποὺ ἀξιωθήκαμε νὰ γεννηθοῦμε ὀρθόδοξοι. Ἐπειδή, νά, πολλοὶ λαοὶ δυστυχῶς δὲν γνωρίζουν τὴν Ὀρθοδοξία», ἐπαναλάμβανε συχνὰ ὁ γέροντας. Δέκα χρόνια πρὶν ἀπὸ τὴν ἁγιοκατάταξη τοῦ ἁγίου πατριάρχου Τύχωνος -μεγάλου ὁμολογητοῦ τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως- ὁ γέροντας Ἰωσὴφ τὸν θεωροῦσε ἤδη ἅγιο καὶ εἶχε τὴ φωτογραφία του δίπλα ἀπὸ τὴν εἰκόνα τοῦ ἀποστόλου Ἀνδρέα. Ὁ Γέροντας ἰσχυριζόταν πὼς οἱ ἐκπομπὲς τῆς τηλεόρασης ἀδειάζουν τὴν ἀνθρώπινη ψυχὴ καὶ τὴν παρεκκλίνουν ἀπὸ τὸ δρόμο τῆς σωτηρίας. Μετὰ τὴν παρακολούθηση τέτοιων ἐκπομπῶν ὁ ἄνθρωπος δὲν θέλει νὰ προσευχηθεῖ- καὶ ἂν προσευχηθεῖ, θὰ τὸ κάνει μόνο μὲ τὰ χείλη, ἡ καρδιά του θὰ εἶναι μακριὰ ἀπὸ τὸν Θεό. Μία τέτοια προσευχή, κατὰ τὸν γέροντα, εἶναι «εἰς κατάκριμα». «Ἡ σωτηρία δὲν εἶναι εὔκολο πράγμα», ἔλεγε ὁ γέροντας. «Ἐγὼ δὲν θὰ σᾶς δώσω τὴ σωτηρία “στὸ πιάτο”. Ἀγωνιστεῖτε καὶ προσευχηθεῖτε μόνοι σας. Ἂν θέλετε νὰ σωθεῖτε, γίνετε κουφοί, μουγγοὶ καὶ τυφλοὶ γιὰ τὸν κόσμο». «ΟΣΙΟΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΤΣΑΕΦ» (27.11.1897- 01.01.1971) Μετάφραση Πρωτ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΝΙΣΠΟΛΙΑΤΗ. Ἐπιμέλεια: ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΟΤΣΗΣ Ἀθήνα 2015