Κινέζοι ειδικοί επισκέφθηκαν την εταιρεία κατασκευής όπλων IEMZ Kupol περισσότερες από έξι φορές από το δεύτερο τρίμηνο του περασμένου έτους. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Kupol φέρεται να έλαβε αποστολές κινεζικής κατασκευής drones επίθεσης και επιτήρησης μέσω ρωσικού μεσάζοντα, σύμφωνα με έγγραφα και δύο αξιωματούχους που έχουν γνώση της υπόθεσης.
Τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, το Reuters είχε αποκαλύψει ότι η Kupol ανέπτυξε το νέο drone Garpiya-3 στην Κίνα με τη βοήθεια τοπικών ειδικών. Η νέα έρευνα του πρακτορείου προσθέτει κρίσιμες λεπτομέρειες, καθώς για πρώτη φορά καταγράφεται η εκτεταμένη συμμετοχή Κινέζων ειδικών σε δοκιμές και τεχνολογικές εργασίες στρατιωτικών drones εντός της Ρωσίας.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι αξιωματούχοι που μίλησαν υπό καθεστώς ανωνυμίας, λόγω της ευαισθησίας των πληροφοριών, υπογράμμισαν ότι η συνεργασία αυτή αναδεικνύει την εμβάθυνση των σχέσεων μεταξύ της Kupol και κινεζικών εταιρειών. Η ανάπτυξη drones θεωρείται καθοριστικής σημασίας για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν εξελιχθεί σε βασικό εργαλείο επιτήρησης και επιθέσεων.
Από την πλευρά του, το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας αρνήθηκε οποιαδήποτε γνώση της συνεργασίας. Σε επίσημη δήλωσή του, τόνισε ότι η χώρα «διατηρεί πάντα μια αντικειμενική και δίκαιη στάση στο ζήτημα της κρίσης στην Ουκρανία», επισημαίνοντας ότι «δεν παρέχει ποτέ θανατηφόρα όπλα σε κανένα από τα μέρη της σύγκρουσης». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι το Πεκίνο ελέγχει αυστηρά τα είδη διπλής χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών drones.
Τα έγγραφα που αποκαλύπτουν τη συνεργασία
Έγγραφα που περιλαμβάνουν εμπορικά τιμολόγια και τραπεζικές καταστάσεις αποκαλύπτουν ότι η ρωσική εταιρεία Kupol έλαβε πέρυσι περισσότερα από δώδεκα drone μιας χρήσης από την κινεζική Sichuan AEE, κατασκευαστή μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Τα drones αυτά παραδόθηκαν μέσω της ρωσικής εταιρείας προμηθειών άμυνας TSK Vektor, η οποία βρίσκεται ήδη υπό κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Σύμφωνα με τα έγγραφα και αξιωματούχους που έχουν γνώση της υπόθεσης, ούτε η TSK Vektor ούτε η Sichuan AEE απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια.
Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχουν εκφράσει επανειλημμένα ανησυχία για τον ρόλο κινεζικών εταιρειών που προμηθεύουν ρωσικούς κατασκευαστές όπλων, επιβάλλοντας ήδη κυρώσεις σε ορισμένες από αυτές.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters τον Ιούλιο, η Kupol παρήγαγε χιλιάδες μονοκατευθυντικά drones επίθεσης Garpiya με τη χρήση κινεζικών εξαρτημάτων, συμπεριλαμβανομένων κινητήρων. Τα Garpiya, βασισμένα στο ιρανικό drone Shahed, έχουν τη δυνατότητα να διανύουν εκατοντάδες μίλια προς προκαθορισμένους στόχους και να εκρήγνυνται κατά την πρόσκρουση. Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι περίπου 500 τέτοια drones χρησιμοποιούνται κάθε μήνα στην Ουκρανία.
Δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημείωσαν ότι οι αποστολές μικρού αριθμού κινεζικών drones επίθεσης σε συνδυασμό με την παρουσία Κινέζων εμπειρογνωμόνων ενδέχεται να υποδηλώνουν το ενδιαφέρον της Kupol να επεκτείνει την παραγωγή σε νέα μοντέλα.
Ωστόσο, το Reuters διευκρινίζει ότι δεν κατέστη δυνατό να επιβεβαιωθεί ανεξάρτητα ο λόγος πίσω από τις αποστολές, ούτε η ακριβής φύση του έργου των Κινέζων ειδικών.
Ο Samuel Bendett, αναπληρωτής ανώτερος ερευνητής στο Center for a New American Security,
Παραδόσεις κινεζικών drone
Μια επιστολή της TSK Vektor προς την Kupol, την οποία εξέτασε το Reuters, αποκάλυψε ότι το δεύτερο τρίμηνο του 2024 η ρωσική εταιρεία προμηθειών χρέωσε τον κατασκευαστή όπλων για περισσότερα από έξι drones που παρήγαγε η κινεζική AEE. Οι ευρωπαϊκές πηγές που παρείχαν τα έγγραφα ζήτησαν να μην δημοσιοποιηθούν οι λεπτομέρειες, συμπεριλαμβανομένων των ημερομηνιών.
Ένα εταιρικό έγγραφο της AEE που περιγράφει τις αποστολές προς την TSK Vektor, επιβεβαίωσε την παράδοση των μονοκατευθυντικών drones A140 και A900. Παράλληλα, αναφερόταν σε περισσότερα από έξι ακόμη drones – A60, A100 και A200 – τα οποία επρόκειτο να παραδοθούν.
Σύμφωνα με εκθέσεις της Kupol, τα drones A60, A100 και A200 υποβλήθηκαν σε δοκιμές πτήσης στο στρατιωτικό πεδίο Chebarkul, στην περιοχή Chelyabinsk της Ρωσίας, κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2024.
Έγγραφο της Kupol κατέγραψε ότι ομάδα Κινέζων εμπειρογνωμόνων επισκέφθηκε τις εγκαταστάσεις της εταιρείας στην Ιζέβσκ για να συναρμολογήσει τα drones και να εκπαιδεύσει το προσωπικό στη χρήση τους. Στη συνέχεια, οι ειδικοί μετέβησαν στο Chebarkul. Κρατήσεις αεροπορικών εισιτηρίων που εξέτασε το Reuters έδειξαν ότι οι Κινέζοι επρόκειτο να αναχωρήσουν από το Τσελιάμπινσκ την επόμενη ημέρα μετά τις δοκιμές.
Η επιστολή και οι αναφορές πτήσεων περιέγραφαν τους Κινέζους εμπειρογνώμονες ως υπαλλήλους της TSK Vektor. Ωστόσο, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτίμησαν ότι επρόκειτο για προσωπικό της AEE, καθώς η εταιρεία φέρεται να απάντησε σε σχόλια από τις δοκιμές των A200 βασιζόμενη σε πληροφορίες που παρείχαν τεχνικοί της AEE.
Τέλος, σύμφωνα με τιμολόγιο και λογαριασμό που εξέτασε το Reuters
Ακόμα μία κινεζική εταιρεία προμήθευσε τη Ρωσία με drones
Μια έκθεση δοκιμών πτήσης που εγκρίθηκε από την Kupol και την TSK Vektor αξιολόγησε την απόδοση του drone HW52V, το οποίο κατασκευάστηκε από την κινεζική εταιρεία Hunan Haotianyi, κατά το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους.
Το HW52V είναι ένα drone κάθετης απογείωσης και προσγείωσης (VTOL), με δυνατότητες στρατιωτικής χρήσης για πληροφορίες, επιτήρηση, αναγνώριση αλλά και ως drone κρούσης, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους ασφαλείας.
Από αεροπορικά εισιτήρια που εξέτασε το Reuters, προκύπτει ότι ο Liu Mingxing, διευθύνων σύμβουλος της Hunan Haotianyi, και ο Artem Vysotsky, επικεφαλής του τμήματος drone της TSK Vektor, ταξίδεψαν μαζί από το Ιρκούτσκ της Σιβηρίας τον Ιούνιο, αμέσως μετά από εκδήλωση παρουσίασης των drones της εταιρείας.
Η Hunan Haotianyi και η TSK Vektor δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια, ενώ το Reuters δεν κατάφερε να επικοινωνήσει με τα στελέχη τους.
Ένα ξεχωριστό έγγραφο της Kupol από το ίδιο τρίμηνο περιγράφει επίσκεψη Κινέζων πολιτών στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, μεταξύ των οποίων μηχανικοί και τεχνικό προσωπικό, που παρουσιάζονταν ως υπάλληλοι της TSK Vektor.
Ωστόσο, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ασφαλείας εκτίμησαν ότι οι επισκέπτες ήταν προσωπικό της Hunan Haotianyi, καθώς αρκετοί από αυτούς είχαν συνοδεύσει τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας σε προηγούμενες επισκέψεις στη Ρωσία το 2024 και το 2025. Το Reuters δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει την ταυτότητά τους.
Σύμφωνα με το έγγραφο, ο σκοπός της επίσκεψης το τρίτο τρίμηνο ήταν η προσαρμογή ενός νέου κινεζικού υπολογιστή ελέγχου πτήσης και ενός νέου κινητήρα για το drone Garpiya.
Επιπλέον, πολλαπλές επιστολές μεταξύ της Vektor και της Kupol καταγράφουν περισσότερες από έξι επισκέψεις Κινέζων και Ρώσων εμπειρογνωμόνων το 2024 και το 2025, με αντικείμενο εργασίες σε υπολογιστή ελέγχου πτήσης.
Τέλος, μια επιστολή από το τρίτο τρίμηνο του 2025 αναφέρει ότι η ίδια ομάδα Κινέζων ειδικών θα εκτελούσε εργασίες σε νέο drone με την ονομασία GA-21. Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, το GA-21 εκτιμάται ότι αποτελεί παραλλαγή του ιρανικού Shahed-107, με δυνατότητες τόσο για επιτήρηση όσο και για επιθετικές αποστολές.
