Αύριο Τρίτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει σχέδιο απαγόρευσης νέων συμβάσεων για την αγορά ρωσικού LNG και τη διευκόλυνση του τέλους των υφιστάμενων συμβολαίων.

«Οι Βρυξέλλες θα παρουσιάσουν τον οδικό χάρτη για τη σταδιακή και μόνιμη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία, με απώτερο στόχο την πλήρη εξάλειψη των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων έως το 2027», αναφέρουν στη Ναυτεμπορική ευρωπαϊκές πηγές .

Μεταξύ των βασικών μέτρων, που σχεδιάζονται από την Κομισιόν, είναι η απαγόρευση υπογραφής νέων συμβάσεων για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), καθώς και νομικές οδοί για την ακύρωση υφιστάμενων συμφωνιών χωρίς οι ευρωπαϊκές εταιρείες να αντιμετωπίζουν οικονομικές κυρώσεις για ρήτρες «take or pay», εξηγούν οι ίδιες πηγές .

Η Κομισιόν εξετάζει μάλιστα, συμπληρωματικούς μηχανισμούς, όπως η επιβολή δασμών ή ποσοστώσεων στο ρωσικό φυσικό αέριο, με διττό στόχο τη μείωση της ανταγωνιστικότητάς του και τον περιορισμό των εσόδων που συνεχίζει να αποκομίζει το Κρεμλίνο.

Ευαίσθητη στιγμή

Η ανακοίνωση έρχεται πάντως, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή για την ενεργειακή ασφάλεια της Γηραιάς ηπείρου, καθώς τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ είναι κάτω από τα προηγούμενα επίπεδα και οι ρωσικές προμήθειες μέσω Ουκρανίας έχουν μειωθεί δραστικά, μετά τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης στις αρχές του 2025. «Η Ευρώπη αντιμετώπισε ακόμη ένα χειμώνα με χαμηλότερα επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου από ό,τι τα προηγούμενα δύο χρόνια, και σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αυξανόμενο ανταγωνισμό για το LNG, ιδίως από την Ασία», σημειώνουν παράγοντες της αγοράς ενέργειας.

Σύμφωνα με το  think tank Ember πάντως, χώρες όπως η Ιταλία, η Τσεχία και η Γαλλία, εξακολουθούν να εισάγουν μεγάλες ποσότητες ρωσικού LNG. Το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) σημειώνει ότι έως το 2024, τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν επενδύσει περίπου επτά δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικό LNG. Η ποσότητα αυξήθηκε κατά εννέα τοις εκατό σε σύγκριση με το 2023.

Αύξηση τιμής ηλεκτρικής ενέργειας

Παράγοντες της αγοράς ενέργειας προειδοποιούν πάντως ότι με τα ευρωπαϊκά αποθέματα φυσικού αερίου να βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, η απόφαση αυτή της Κομισιόν θα μπορούσε να  αυξήσει την πίεση στις τιμές και να μεταφραστεί σε σημαντική άνοδο στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο τερματισμός μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας από τον Ιανουάριο, λόγω της μη ανανέωσης της συμφωνίας με την Gazprom, έχει επιτείνει τα τρωτά σημεία του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος, ιδίως στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που δεν διαθέτουν επαρκείς εναλλακτικές διεξόδους. Από την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η ΕΕ έχει μειώσει την έκθεσή της στο ρωσικό φυσικό αέριο, από περίπου 45% των συνολικών προμηθειών, σε μόλις 13%.

Ωστόσο, οι εισαγωγές LNG έχουν αυξηθεί, αντιπροσωπεύοντας πλέον το 19% της προσφοράς το 2024.Για να επιτευχθεί ο στόχος πλήρωσης των αποθηκών φυσικού αερίου κατά 90% έως τις 30 Σεπτεμβρίου-το όριο που θεωρείται το ελάχιστο για την εξασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού τον χειμώνα-η Ευρώπη θα πρέπει να έχει περίπου 57 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στις εγκαταστάσεις της.

Σχεδιάζεται επίσης, μείωση των εισαγωγών πυρηνικών καυσίμων, ιδίως εμπλουτισμένου ουρανίου, στο οποίο εξακολουθούν να βασίζονται αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης των οποίων η πυρηνική υποδομή έχει σχεδιαστεί από τη Ρωσία.

Αντιδράσεις από χώρες-μέλη

Μετά την επίθεση στην Ουκρανία το 2022, η ΕΕ επέβαλε πολυάριθμες κυρώσεις στις εξαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων του άνθρακα και του πετρελαίου.

Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ουγγαρία και η Σλοβακία- αντιδρούν πάντως, κάνοντας λόγο για ενεργειακή κρίση, αν δεν θα είναι πλέον σε θέση να προμηθευτούν ρωσικό φυσικό αέριο.