Το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) παρουσιάζει ολιγόλεπτο ενημερωτικό βίντεο για το εμβληματικό δέντρο της Κρήτης την αμπελιτσιά, που δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος «Διατήρηση της Αμπελιτσιάς στην Κρήτη» (www.abelitsia.gr). Το βίντεο παρέχει πληροφορίες για τη σημασία, τις αξίες και τις απειλές που αντιμετωπίζει αυτό το σπάνιο δέντρο και αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού για την αναγκαιότητα διατήρησης του.
Η αμπελιτσιά με επιστημονική ονομασία Zelkova abelicea, είναι ένα είδος δέντρου που αυτοφύεται μόνο στην Κρήτη και πουθενά αλλού στον κόσμο. Συνδέεται με την παράδοση του νησιού καθώς από το εύκαμπτο και ανθεκτικό ξύλο της κατασκευάζονταν μπαστούνια, γνωστά και ως «κατσούνες». Απαντάται σε όλους τους ορεινούς όγκους του νησιού, σε μικρούς ή μεγάλους πληθυσμούς, και η παρουσία της στην Κρήτη χρονολογείται εκατομμύρια χρόνια πριν.
Οι φυσικοί πληθυσμοί της αμπελιτσιάς απειλούνται κυρίως από την εντατική κτηνοτροφία (υπερβόσκηση και ποδοπάτηση από τα ζώα). Εκτιμάται ότι το 95% των ατόμων βρίσκονται σε νανώδη/θαμνώδη μορφή ενώ μόνο λίγα άτομα καταφέρνουν να αναπτυχθούν σε κανονικά, αναπαραγωγικά δέντρα. Η διάβρωση του εδάφους, η ξηρασία, οι δασικές πυρκαγιές και η κλιματική αλλαγή αποτελούν άλλες, εξίσου σημαντικές απειλές.
Δεδομένων των απειλών που αντιμετωπίζει, η αμπελιτσιά θεωρείται ως Κινδυνεύων (Endangered) με εξαφάνιση με βάση τον Διεθνή Οργανισμό για τη Διατήρηση της Φύσης και προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία.
Ασύλληπτο στην Κρήτη: Τάφοι κρέμονται πάνω από το δρόμο (βίντεο)
Το πρόγραμμα «Διατήρηση της Αμπελιτσιάς στην Κρήτη» συντονίζεται από το ΜΑΙΧ σε συνεργασία με όλες τις Διευθύνσεις Δασών της Κρήτης, με τοπικές Δημοτικές αρχές, σχολεία και άλλους φορείς. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το ίδρυμα Franklinia της Ελβετίας, που υποστηρίζει προγράμματα για την προστασία σπάνιων και απειλούμενων δέντρων, όπως η αμπελιτσιά.
