Ἡ εὐσπλαχνία εἶναι εὐαισθησία ψυχῆς ἀγαθῆς ποὺ ἀγαπάει τὸν πλησίον της. Ἡ εὐσπλαχνία εἶναι μεγάλη ἀρετή, εἶναι κίνηση ψυχῆς ποὺ θέλει τὸ ἀγαθό τοῦ ἀδελφοῦ της καὶ ἐργάζεται γι’ αὐτό. Ἡ εὐσπλαχνία εἶναι μεγάλη ἀρετή, γιατὶ ἐξομοιώνει τὸν εὔσπλαχνο μὲ τὸν Θεό.
Ὁ εὔσπλαχνος μιμεῖται τὸ παράδειγμα τοῦ Σωτήρα μας Ἰησοῦ, ποὺ σπλαχνίστηκε καὶ λύτρωσε τὸν κόσμο ἀπ’ τὴν καταδυνάστευση τῶν κακῶν, τῆς ἀθλιότητας, τῆς ταλαιπωρίας, τῶν παθῶν, τῆς κακοδαιμονίας, τῆς ἄγνοιας καὶ τῆς ἀμάθειας.
Ὁ εὔσπλαχνος συμπάσχει μὲ τοὺς πάσχοντες καὶ θεωρεῖ δικὸ του βάσανο, τὸ βάσανο τοῦ πλησίον, τρέχει νὰ τὸν βοηθήσει καὶ αἰσθάνεται ἀνακουφίση ὅταν ὁ πλησίον πάψει νὰ στενάζει.
Ὁ εὔσπλαχνος, σὰν καλὸς Σαμαρείτης, ὁ ὁποῖος ἐλέησε αὐτὸν ποὺ ἔπεσε στοὺς ληστὲς καὶ τὸν ἔσωσε ἀπὸ τὸν χαμό, εἶναι πάντοτε πρόθυμος νὰ τρέξει σὲ βοήθεια αὐτῶν ποὺ τοῦ τὸ ζητοῦν.
Ὁ εὔσπλαχνος εὐχαριστιέται μὲ τὴν ἐργασία τῆς ἀγαθοεργίας καὶ γεμίζει εὐφροσύνη ὅταν ἀνακουφίζει τὰ βάσανα τῆς πονεμένης ἀνθρωπότητας.
Ὁ εὔσπλαχνος θέλει νὰ ἐξαλείψει τὴ δυστυχία ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ νὰ ἁπλώσει τὴ χαρὰ καὶ τὴν ἀγαλλίαση σὲ κάθε ἄκρη τῆς γῆς.
Ὁ εὔσπλαχνος ἀγάπησε τὸν ἄνθρωπο καὶ εἶναι ἕτοιμος, σὰν ἀληθινὸς μαθητὴς τοῦ Κυρίου, νὰ θυσιάσει τὸν ἑαυτὸ του ὑπὲρ τῆς ἐπικράτησης τῆς εἰρήνης καὶ τῆς χαρᾶς στὸν κόσμο. Γενναιόδωρος πρὸς ὅλους, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ δικὴ του προσφορά, θὰ ζητήσει καὶ τὴ συνεισφορὰ ἄλλων φιλάνθρωπων γιὰ νὰ βοηθήσει τοὺς πεινασμένους. Δὲν ὑπολογίζει τὴν κούραση, τὸν κόπο ποὺ κάνει ὑπὲρ τῆς ἀγαθοεργίας, γιατὶ τὸ χαρωπὸ χαμόγελο αὐτοῦ ποὺ ἀπόλαυσε τὴν εὐεργεσία, ἀπομάκρυνε κάθε συναίσθημα πόνου καὶ γέμισε μὲ μυστικὴ εὐφροσύνη τὴν καρδιά του.
Ὁ εὔσπλαχνος σπεύδει παντοῦ, ὅπου τὸν καλεῖ ὁ στεναγμὸς τῆς ἀνθρωπότητας ποὺ πάσχει, δὲν ἀρκεῖται στὴν ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν τοῦ πάσχοντος στὸ σῶμα, ἀλλὰ ποθεῖ καὶ πρoσπαθεῖ γιὰ τὴ θεραπεία, τὴν παρηγοριὰ τῆς ψυχῆς τοῦ πλησίον του.
Ὁ εὔσπλαχνος θεμελιώνει φιλανθρωπικὰ ἱδρύματα, μὲ σκοπὸ τὴν περίθαλψη καὶ τὴ θεραπεία τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς τῶν ἀδελφῶν του. Ἀποστρέφεται ὁ εὔσπλαχνος τοὺς φιλάργυρους, σὰν ἀνελεήμονες καὶ ἀσυμπαθεῖς καὶ ἀγαπάει τοὺς ἐλεήμονες, σὰν ἀδελφοὺς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐλευθερώνει τοὺς αἰχμάλωτους, παρηγορεῖ τοὺς θλιμμένους, ξανασηκώνει αὐτοὺς ποὺ ἔπεσαν, περιποιεῖται τοὺς καταπονημένους καὶ σφουγγίζει τὰ δάκρυα ὅσων βρίσκονται σὲ πὲνθος. Ἐλεήμων, συμπονετικὸς καὶ φιλάδελφος, φθάνει ἕως θυσίας γιὰ νὰ σώσει αὐτοὺς ποὺ κινδυνεύουν νὰ χαθοῦν.
Ὁ Θεολόγος Γρηγόριος λέει γιὰ τὸν εὕσπλαχνο: «Αὐτὸς περισσότερο προσφέρει τὴ φιλανθρωπία, μὲ τὴν ὁποία χαίρεται ὁ Θεός, παρὰ μὲ ὁτιδήποτε ἄλλο». Μακάριος ἄνθρωπος ὁ εὔσπλαχνος, γιατὶ ἀπ’ ἐδῶ θὰ αἰσθανθεῖ τὴ χαρὰ τῶν μακαρίων, ἀλλὰ καὶ στὴ μέλλουσα ζωὴ θὰ ἀπολαύσει τὴν αἰώνια μακαριότητα. Ὁ εὔσπλαχνος θὰ ἀκούσει τὴ γλυκιὰ ἐκείνη φωνὴ τοῦ Σωτήρα τὴν ἡμέρα τῆς ἀνταποδοσης: «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου» (Μτ. κε’ 34).
♰Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης «Τό γνῶθι σαυτόν»